Iets meer dan een jaar geleden, op 25 april 2015, werd Nepal getroffen door een aardbeving en een aantal naschokken. De natuurramp veroorzaakte grote schade aan het natuurlijk en cultureel erfgoed van Nepal. Er werden 691 historische gebouwen in 16 districten getroffen, waarvan er 131 volledig instortten. Al van op het eerste gezicht werd duidelijk dat veel monumenten, instellingen en sites beschadigd waren in de Kathmandu-vallei, die is ingeschreven op de Werelderfgoedlijst van Unesco.
Schade opmeten en beperken
Unesco werkte in de maanden na de ramp samen met Nepals Departement van Archeologie (DA) aan het bergen, inventariseren en veilig opslaan van artefacten en aan de bescherming van de architecturale kenmerken van verschillende getroffen sites en musea waaronder Hunumandhoka, Swayambhu en het Nationaal Museum in Chhauni. Het was met name belangrijk om het lokale museumpersoneel op te leiden omtrent recuperatie, veilige bewaring en toegang tot museumcollecties.
In februari 2016 organiseerde Unesco in samenwerking met een aantal gespecialiseerde organisaties een reeks workshops voor 30 medewerkers van musea van Kathmandu en andere delen van het land. Op het programma: duurzaam verzamelen en bewaren, oppervlaktereiniging, stabilisering, en labeling en verpakken van museumobjecten. De deelnemers deden technische, wetenschappelijke en praktische vaardigheden op om museumcollecties te redden.
In de marge van de workshops zorgde Unesco voor het opzetten van een opslagplaats waar 300 objecten worden bewaard. Momenteel wordt volop gewerkt aan de evaluatie, verpakking en labeling van bijna 3 000 objecten om ze veilig op te slaan.
Inspanningen voor musea
In juli 2016 sloegen Unesco, het DA en het Nationaal Museum van Nepal de handen in elkaar om te starten met de digitalisering van de collectie van het museum om aldus een systematische inventaris aan te leggen. Unesco vaardigde een multidisciplinair team af van kunsthistorici, archeologen en database-experts die nauw samenwerken met het museumpersoneel en technici om de omstandigheden te evalueren, de softwarebehoeften te bepalen en om opleidingen te geven.
Nu reeds zijn het Nationaal Museum, het Patan Museum, het Panauti Museum en de Nationale Kunstgalerij terug open voor het publiek. Maar er is nog veel werk aan de winkel en andere musea blijven voorlopig dicht. Het belang van de inzet van lokale gemeenschappen en vrijwilligers bij dit alles kan niet worden onderschat. Zo bewaakten lokale vrijwilligers sites om te verhinderen dat er objecten geplunderd werden.
Sociaal en economisch belang
Cultureel erfgoed vormt een bron van identiteit en trots. De bescherming ervan is essentieel voor de duurzame ontwikkeling en in het bijzonder voor de toeristische economie in Nepal. Er is nog veel steun nodig voor de wederopbouw en Unesco zet zich in om partners aan te trekken die willen bijdragen aan het restauratieproces. Bedoeling is om het werk voor de heropbouw en de bescherming te kaderen binnen een bredere strategie voor duurzame ontwikkeling.
"Het rehabiliteren van Nepals musea en historische gebouwen na de aardbeving van 2015 heeft een positieve impact op de economische en sociale ontwikkeling van het land," zegt Christian Manhart, directeur van het Unesco-kantoor in Kathmandu. "Er heerst een geweldig gevoel van identiteit, vastberadenheid en hoop dat voortvloeit uit de heropening van musea en de restauratie van tempels."
Unesco voerde na de aardbeving een evaluatie uit van de toestand en de behoeften van het cultureel erfgoed in Nepal. Dat gebeurde met financiële steun vanuit het Vlaams Unesco Trustfonds, waarmee Vlaanderen initiatieven van Unesco ondersteunt met betrekking tot erfgoed en Afrika. Op basis van de evaluatie is een plan opgesteld om binnen de zes jaar alle beschadigde erfgoedsites te herstellen. Om dit plan te kunnen uitvoeren, is Unesco actief op zoek naar partners die dit mee willen mogelijk maken.
