Immaterieel cultureel erfgoed zijn gewoontes, gebruiken en praktijken die binnen een gemeenschap of groep van generatie op generatie worden doorgegeven en die zorgen voor een gevoel van identiteit en continuïteit. Het gaat om niet-tastbare uitingen en tradities. We denken dan aan mondelinge overleveringen, opvoeringen of podiumkunsten, sociale gebruiken, rituelen, feestelijke gebeurtenissen, kennis en praktijken op het vlak van de natuur en het universium en kennis en vaardigheden van traditionele ambachten.
Immaterieel cultureel erfgoed, hoe kwetsbaar ook, speelt een belangrijke rol in het behoud van culturele diversiteit, zeker in deze tijd van toenemende globalisering. Kennis van, en begrip voor, het immaterieel cultureel erfgoed van verschillende gemeenschappen bevorderen de interculturele dialoog en stimuleren het wederzijds respect voor andere manieren van leven.
Om immaterieel cultureel erfgoed te kunnen beschermen en vrijwaren - of borgen zoals dat in het erfgoedjargon heet - moeten we andere maatregelen nemen dan bijvoorbeeld voor het behoud van monumenten, historische sites of natuurgebieden. Om immaterieel cultureel erfgoed in leven te kunnen houden, moet het een wezenlijke rol spelen binnen een cultuur of gemeenschap, moet het regelmatig worden uitgeoefend en worden aangeleerd aan volgende generaties.
Immaterieel cultureel erfgoed heeft internationale erkenning gekregen als drijvende kracht voor culturele diversiteit. De borging ervan is dan ook een belangrijk aandachtspunt binnen de internationale samenwerking. In 2003 werd de Conventie betreffende de Borging van het Immaterieel Cultureel Erfgoed goedgekeurd door de Algemene Vergadering van UNESCO. De conventie is een overeenkomst die valt onder het internationale recht, goedgekeurd wordt door de lidstaten en rechten en plichten vastlegt voor alle betrokken partijen. België sloot zich in 2006 aan bij deze conventie.
Binnen Vlaanderen is inmiddels een dynamiek op gang gekomen omtrent de borging van immaterieel cultureel erfgoed. Vandaar dat FARO, het Vlaams steunpunt voor cultureel erfgoed, en het UNESCO Platform Vlaanderen een uitgebreide infokit publiceren over de Conventie betreffende de Borging van het Immaterieel Cultureel Erfgoed en allerlei aspecten die ermee samenhangen. Het is een onmisbaar instrument voor iedereen die zich wil verdiepen in de materie van het immaterieel cultureel erfgoed en voor individuen, organisaties of instanties die zich willen inzetten voor de borging van immaterieel cultureel erfgoed.
De infokit bestaat uit een verzamelmap met zes brochures en zes infofiches. De brochures gaan uitgebreid in op wat immaterieel cultureel erfgoed inhoudt, hoe de conventie is tot stand gekomen en hoe ze in de praktijk wordt gebracht. De infofiches geven concrete voorbeelden van over de hele wereld van immaterieel cultureel erfgoed en hoe de borging ervan wordt georganiseerd. Uiteraard is ook de volledige tekst van de conventie in de infokit terug te vinden.
De infokit Immaterieel Cultureel Erfgoed is gratis te bestellen bij het UNESCO Platform Vlaanderen op info@unesco-vlaanderen.be
