Gezien de "inactiviteit op het besluitvormend niveau" zal de wereldwijde watercrisis de komende jaren nooit eerder vertoonde hoogten bereiken, met een "groeiend tekort aan water per hoofd van de bevolking in vele ontwikkelingslanden", dat staat te lezen in een VN-rapport dat vandaag verschenen is. Watervoorraden zullen gestaag afnemen door bevolkingsgroei, milieuvervuiling en klimaatverandering.
Het World Water Development Report - Water for People, Water for Life - is het meest veelomvattende up-to-date overzicht van deze natuurlijke hulpbron. Vlak voor aanvang van het derde Wereld Water Forum (Kyoto, Japan, 16 t/m 23 maart) is het gepresenteerd. Het is de belangrijkste intellectuele bijdrage aan dat Forum en aan het Internationaal Zoetwaterjaar, dat wordt gecoördineerd door de UNESCO en de afdeling Economische en Sociale Zaken van de VN.
Bij het samenstellen van het rapport werkten alle VN-agentschappen en -commissies die zich met water bezighouden voor het eerst samen om de vooruitgang in kaart te brengen met betrekking tot water-gerelateerde doelstellingen op het vlak van gezondheid, voedsel, ecosystemen, steden, industrie, energie, risicomanagement, economische evaluatie, het delen van voorraden en governance. De 23 VN-partners werken samen in het World Water Assessment Programme (WWAP), waarvan de UNESCO het secretariaat voert.
Watercrisis
"Van alle maatschappelijke en natuurlijke crises waaraan de mensheid het hoofd moet bieden, is een oplossing voor de watercrisis het belangrijkst voor ons overleven en dat van de planeet Aarde," aldus UNESCO directeur-generaal Koïchiro Matsuura.
"Geen enkele regio is immuun voor deze crisis, die elk aspect van het menselijk leven omvat, van de gezondheid van kinderen tot het in staat zijn van landen om te voldoen aan de voedselbehoefte van hun bevolking", vervolgt Matsuura. "Watervoorraden worden steeds kleiner, terwijl de waterbehoefte drastisch stijgt in een onhoudbaar tempo. Naar verwachting daalt de gemiddelde watervoorraad per persoon de komende jaren wereldwijd met eenderde."
Ondanks het feit dat de bewijzen voor de crisis alomtegenwoordig zijn, is de politieke wil om deze trends om te keren onvoldoende aanwezig. Op een reeks internationale conferenties werd de afgelopen 25 jaar aandacht besteed aan vele aspecten van water, inclusief manieren om de water- en sanitaire voorzieningen te verzorgen die de komende jaren nodig zijn.
Verschillende doelen werden gesteld om het waterbeheer te verbeteren, maar "bijna geen enkele", aldus het rapport, "is bereikt."
"Problemen van houding en gedrag liggen ten grondslag aan de crisis," vervolgt het rapport: "Inactiviteit op besluitvormend niveau, en een wereldbevolking die zich niet of nauwelijks bewust is van de omvang van het probleem hebben ervoor gezorgd dat niet tijdig actie werd ondernomen".
Watervoorraad
Veel landen en gebieden verkeren al in een crisissituatie. Het rapport rangschikt meer dan 180 landen en gebieden op de beschikbare hoeveelheid vernieuwbaar water per hoofd van de bevolking. Dat betekent al het water dat in omloop is aan de oppervlakte, in de grond of de diepe bodem.
Het armst in termen van de beschikbaarheid van water is Koeweit (met 10 m³ per persoon per jaar), gevolgd door de Gazastrook (52 m³), de Verenigde Arabische Emiraten (58 m³), de Bahamas (66 m³), Qatar (94 m³), de Malediven (103 m³), Libië (113 m³), Saoedi-Arabië (118 m³), Malta (129 m³) en Singapore (149 m³).
De top-tien van waterrijkste landen (met uitzondering van Groenland en Alaska) luidt als volgt: Frans Guyana (812.121 m³ per persoon per jaar), IJsland (609.319 m³), Guyana (316.689 m³), Suriname (292.566 m³), Congo (275.679 m³), Papoea-Nieuw-Guinea (166.563 m³), Gabon (133.333 m³), de Solomoneilanden (100.000 m³), Canada (94.353 m³) en Nieuw- Zeeland (86.554 m³).
Medio de 21ste eeuw zullen op zijn slechtst 7 miljard mensen in 60 landen met waterschaarste kampen; op zijn best zijn dat 2 miljard mensen in 48 landen. Dit is afhankelijk van factoren als bevolkingsgroei en beleid. Volgens het rapport zal klimaatverandering verantwoordelijk zijn voor 20% van de toename van de waterschaarste. Natte gebieden zullen meer regen ontvangen, terwijl die zal afnemen in vele droge gebieden en zelfs in sommige tropische en subtropische regio's. De waterkwaliteit zal dalen door toenemende watervervuiling en hogere watertemperaturen.
De watercrisis "zal verergeren, ondanks het voortgaande debat over de vraag of zij eigenlijk wel bestaat," aldus het rapport. Per dag wordt circa 2 miljoen ton afval gedumpt in rivieren, meren en stromen. Eén liter afvalwater vervuilt circa acht liter zoetwater. Volgens berekeningen in het rapport is de totale omvang van vervuild water wereldwijd naar schatting 12.000 km³. Dat is meer dan de hoeveelheid water die op een willekeurig moment in totaal aanwezig is in de tien grootste rivierbassins van de wereld. Als de vervuiling gelijke tred houdt met de bevolkingsgroei, dan zal de wereld rond 2050 zo'n 18.000 km³ zoetwater zijn kwijtgeraakt. Dat is bijna negenmaal de totale hoeveelheid water die jaarlijks wereldwijd voor irrigatie wordt gebruikt. Irrigatie slokt met 70% het grootste deel van deze natuurlijke hulpbron op.
Waterkwaliteit
122 landen zijn in het rapport gerangschikt op hun waterkwaliteit en op hun mogelijkheden en wil om de situatie te verbeteren. België bengelt helemaal onderaan vanwege de lage kwantiteit en kwaliteit van het grondwater in combinatie met de zware industriële vervuiling en het slecht omgaan met afvalwater. Het wordt gevolgd door Marokko, India, Jordanië, Soedan, Niger, Burkina Faso, Burundi, de Centraal-Afrikaanse Republiek en Rwanda.
De lijst van landen met de beste waterkwaliteit wordt aangevoerd door Finland, gevolgd door Canada, Nieuw-Zeeland, het Verenigd Koninkrijk, Japan, Noorwegen, de Russische Federatie, Zuid-Korea, Zweden en Frankrijk.
"De armen worden nog steeds het zwaarst getroffen; 50% van de bevolking in ontwikkelingslanden wordt blootgesteld aan vervuilde waterbronnen," aldus het rapport. Rivieren in Azië zijn de meest vervuilde ter wereld, met driemaal zoveel bacteriën van menselijk afval als het wereldwijde gemiddelde. Bovendien bevatten de rivieren daar meer dan twintig keer zoveel lood als de rivieren in geïndustrialiseerde landen.
Bevolkingsgroei
"De toekomst van vele delen van de wereld ziet er niet rooskleurig uit," zegt het rapport onder verwijzing naar de verwachte bevolkingsgroei. Een groei die een drijvende kracht achter de watercrisis zal blijven. Volgens het rapport nam de watervoorraad per hoofd van de wereldbevolking tussen 1970 en 1990 af met eenderde. En hoewel de bevolking minder snel groeit dan voorheen, zal de wereldbevolking in 2050 naar verwachting zijn toegenomen tot 9,3 miljard (in vergelijking met 6,1 miljard in 2001).
"Het waterverbruik is de afgelopen 50 jaar bijna verdubbeld. Een kind dat in de ontwikkelde wereld wordt geboren, verbruikt 30 tot 50 keer zoveel water als een kind in een ontwikkelingsland. Ondertussen daalt de kwaliteit van het water .... Iedere dag overlijden 6.000 mensen aan de gevolgen van diarree; vooral kinderen onder de 5 jaar," aldus het rapport. "Deze gegevens illustreren de enorme omvang van de wereldproblemen met betrekking tot water en verbazingwekkende verschillen in het gebruik ervan."
Politieke (on)wil
Tegen deze achtergrond gaat het rapport dieper in op elke belangrijke dimensie van waterverbruik en -beheer; van de groei van steden tot de dreiging van wateroorlogen tussen landen. Door alle hoofdstukken loopt dezelfde rode draad: of het nu gaat om het aantal kinderen dat sterft door ziekte of vervuilde rivieren, de watercrisis is een crisis van governance en van gebrek aan politieke wil om deze natuurlijke hulpbron op verantwoorde wijze te beheren.
Met meer dan 25 wereldkaarten, vele tabellen en grafieken, en zeven case studies van belangrijke rivierbassins, wordt in het rapport geanalyseerd hoe verschillende samenlevingen met waterschaarste omgaan, inclusief beleid dat werkt of niet werkt.
"Wereldwijd ligt de uitdaging in het genereren van de politieke wil om water-gerelateerde doelen te realiseren," volgens het rapport. "Waterprofessionals hebben behoefte aan een beter begrip van de bredere maatschappelijke, economische en politieke context, terwijl politici zich beter moeten informeren over kwesties op het gebied van waterbeheer. Anders blijft water een terrein voor politieke retoriek en hoge beloftes in plaats van broodnodige actie."
Het World Water Assessment Programme van de Verenigde Naties - de samenwerking van 23 VN-agentschappen die rond water werken en verantwoordelijk is voor dit rapport - zal in de toekomst regelmatig peilen naar de staat van het water en daarover rapporteren. Daartoe reikt het World Water Development Report een set gestandaardiseerde methodieken, gegevens en indicatoren aan.
Het rapport wordt officieel gepresenteerd aan de internationale gemeenschap op Wereld Water Dag, 22 maart, tijdens het Wereld Water Forum in Kyoto. Een serie paneldiscussies van hoog niveau zal worden georganiseerd om de uitkomsten van het rapport door te nemen.
Voor meer informatie over:
Wereld Water Dag: www.waterday2003.org
Internationaal Zoetwaterjaar: www.wateryear2003.org
UNESCO en water: www.unesco.org/water/
