Toen El Niño in 1982-83 toesloeg in het noord-oosten van Brazilië viel er een derde minder regen en kromp de oogst voor de helft. In 1991-92 kostte het weersverschijnsel er maar 15% van de oogst. Het verschil zit in de weersvoorspelling. De laatste keer konden de wetenschappers voorspellen wanneer El-Niño zou langskomen. Daardoor konden de boeren de nodige voorzorgsmaatregelen nemen. Ze plantten een snelgroeiende boonvariant die hun inkomen verzekerde en er werden leningen uitgeschreven om katoen te planten. Katoen vraagt weinig water, in tegenstelling tot de rijst die ze voordien teelden.
Noodzaak
Veel Afrikaanse landen moeten het hebben van gewassen die veel water nodig hebben om te groeien, de oogst kan er van jaar tot jaar tienvoudig verschillen. In Azië beïnvloeden de schommelingen van de moesons het leven van twee derden van de wereldbevolking. Hoewel de meest extreme natuursverschijnselen voorkomen in tropische gebieden, kunnen ook de meer stabiele klimaten van het Noorden af te rekenen krijgen met overstromingen of droogte. In een door globalisatie gekenmerkt tijdperk kan een dergelijk plaatselijk verschijnsel zich overal ter wereld laten voelen. Vandaar de noodzaak om de wispelturigheden van het klimaat beter te begrijpen.
De laatste 20 jaar is veel vooruitgang geboekt op het vlak van klimaatsvoorspelling. Om die vooruitgang nog meer te stimuleren, start het Wereldklimaatprogramma met het eerste wereldwijde klimaatsonderzoeksprogramma CLIVAR (Klimaats Variaties en Voorspelbaarheid), gesteund door UNESCO, de Wereld Meteoreologische Organisatie en de Internationale Wetenschapsraad. Het zal alle beschikbare gegevens over het weer van overal ter wereld bundelen en op basis daarvan de complexe interactie tussen atmosfeer, oceaan en land bestuderen om zo voorspellingsmodellen op te stellen.
CLIVAR zal het onderzoek naar El-Niño uitbreiden tot de tropische en Atlantische oceanen en naar de Noord-Atlantische, die een sterke invloed uitoefent op het Europese klimaat. Andere onderzoeksgebieden omvatten de zuiderse oceanen en de invloed die de menselijke activiteit heeft op het klimaat.
M&M
De private sector is alvast overtuigd van het belang van klimaatsvoorspellingen. Mobil en Exxon gebruiken lange-termijnsvoorspellingen om in te schatten hoeveel brandstof ze in de winter zullen verkopen, en de producent van M&M snoepjes heeft twee meteorologen in dienst die vertellen waar en wanneer het best cacaobonen kunnen worden gekocht.
Ook de politiek begint het belang in te zien, al had dat best wel wat sneller gemogen. «We voorspelden El-Niño al in 1986 maar niemand was geïnteresseerd.» herinnert Antonio Moura van het Internationaal Onderzoeksinstituut voor Seizoens en Interjaarlijkse Klimaatsvoorspelling zich. «Toen het duidelijk was welke schade het fenomeen had aangericht, maakte de Braziliaanse regering middelen vrij voor wetenschappelijk onderzoek en technologie ten voordele van de landbouwers.»
Samenwerking
Internationale samenwerking is van vitaal belang voor de klimaatsvoorspelling. «Het klimaat is globaal, het onderzoek moet dat ook zijn» aldus de wetenschappers. Satellieten maken het mogelijk grenzen te negeren, maar ook het einde van de Koude Oorlog en de oprichting van wetenschappelijke centra in ontwikkelingslanden zijn een goede zaak.
De bevindingen van CLIVAR zullen via het internet door iedereen kunnen worden geraadpleegd. Ze moeten dan ook wel in de praktijk worden gebruikt, willen ze enig effect resorteren. Dat zou in het begin een probleem kunnen zijn. «Veel Afrikaanse landen beseffen het belang van de zaak nog niet» zegt Félix Houtoun van Benin's weerkundige dienst. «Ze zijn nog steeds geneigd om hulp en geld te vragen nadat de ramp toesloeg.»
De ark van Noah
Weersvoorspellingen moeten hand in hand gaan met preventie (het verbieden van bouwen in risico zones of het installeren van draineringssytemen) en betere communicatie. Maar zelfs met de beste technologie ter wereld zal er steeds een zekere mate van onvoorspelbaarheid zijn, want geen enkel wetenschappelijke voorspelling is voor 100% acuraat. Natuurrampen kunnen nooit worden vermeden. Zoals Jim O'Brien van het Centrum voor Oceaan-Atmosfeer Voorspellingsstudies het stelt: «Tornado's, stormen en regen zullen altijd blijven bestaan, maar nu kunnen we ze anticiperen. We zijn nu net als Noah in staat om op tijd onze arken te bouwen.»
