De Werelddag van de Oceanen is een jaarlijks terugkerende gelegenheid om te vieren wat de zeeën ons allemaal bieden. De oceanen maken de aarde bewoonbaar voor ons door het klimaat en het weer te regelen en door ons van zuurstof en voedsel te voorzien. Bovendien zorgen de oceanen ook voor verschillende sociale en economische voordelen. Aangezien de Werelddag gehouden wordt op 8 juni is het dit jaar, in de aanloop naar de VN-Conferentie over duurzame ontwikkeling (Rio+20, 20-22 juni 2012), een uitgelezen moment om te lobbyen voor hun verdediging.
Blauwe longen
De oceanen vormen de blauwe longen van onze planeet. Ze voorzien ons van het grootste deel van de zuurstof die we inademen en zijn een belangrijke bron van voedsel en medicijnen en een cruciaal onderdeel van de biosfeer. De 'blauwe economie' van de oceanen is nauwelijks te overschatten: minstens een op vier mensen is afhankelijk van zeevis en -vruchten voor hun dagelijkse portie proteïnen. Mariene en kustgebonden industrieën zijn goed voor 5% van het globale BBP en 90% van de wereldhandel wordt vervoerd met schepen. En technologische ontwikkelingen zorgen ervoor dat de economische activiteit aan de kust en op de oceaan blijft toenemen en diversifiëren.
Maar de oceaan en zijn natuurlijke rijkdommen staan onder grote druk tengevolge van verschillende vormen van vervuiling en overexploitatie. Als er niets veranderd op het vlak van de uitstoot van koolstofdioxide dreigt de oceaan tot 150% zuurder te worden tegen 2100, wat nefast kan inwerken op de gehele voedselketen en op ecosystemen zoals koraalriffen. Als we de levenskwaliteit willen behouden die we te danken hebben aan de oceaan en de integriteit van mariene ecosystemen willen bewaren, moeten er verandering komen in de manier waarop we de oceaan beschouwen, beheren en gebruik maken van de natuurlijke rijkdommen in de oceaan en kustgebieden.
Kennis vergaren
Onze kennis kan niet tippen aan het belang van de oceaan. Het is een feit dat het grootste deel van de oceaan een blinde vlek is voor ons. Willen we komen tot een beheer en maatregelen die duurzaam zijn en vertrekken vanuit de ecosystemen, dan kan dat enkel op basis van wetenschappelijk kennis die voortvloeit uit onderzoek en observatie. Al meer dan 50 jaar lang neemt de Intergouvernementele Oceanografische Commissie (IOC) van UNESCO het voortouw om internationale samenwerking te versterken en om onderzoek en expertiseopbouw te coördineren om zodoende meer te weten te komen over de oceanen en kustgebieden en kennis te vergaren om het duurzaam beheer te verbeteren en het mariene leefmilieu te beschermen. De IOC bezorgde haar lidstaten ook een wetenschappelijke basis voor het plannen en uitvoeren van hun beleid met betrekking tot de zee en de kust.
Rio+20 is een gelegenheid om nieuwe richtlijnen uit te werken voor de prioriteiten op het vlak van kust- en zeewetenschappen. Dit gegeven zette vier VN-agentschappen - IOC/UNESCO, de Voedsel- en Landbouworganisatie (FAO), het VN-Ontwikkelingsprogramma (UNDP) en de Internationale Maritieme Organisatie (IMO) - er toe aan om hun expertise te bundelen om een reeks voorstellen uit te werken met betrekking tot de oceaan en om een context te schetsen voor de discussies op de Rio+20 top door de huidige uitdagingen te analyseren die van invloed zijn op het beheer van de zeeën en kustgebieden over de hele wereld. Het resultaat is gebundeld in de Blueprint for Ocean and Coastal Sustainability.
Een blauw-groene economie
Het concept van een groene economie is de laatste jaren opgedoken als een algemeen aanvaard alternatief voor het traditionele gedachtegoed, waarin milieubescherming en -beheer volledig los werden gezien van economische ontwikkeling. Ondertussen erkent men wel dat ontwikkeling gekoppeld moet worden aan het milieu en aan de sociale pijlers van een samenleving. Een groene economie moet ten goede komen aan gemeenschappen in de kustgebieden van ontwikkelingslanden die afhankelijk zijn van een gezonde zee om te kunnen overleven. Gezonde zeeën zijn van cruciaal belang voor de duurzame ontwikkeling voor miljoenen mensen. Om die reden moeten we evolueren naar een blauw-groene economie.
Een blauw-groene economie kan sociale, economische en milieuwinst opleveren. Er bestaat een duidelijk verband tussen armoedebestrijding, duurzame ontwikkeling en een betere bescherming en herstel van onze zeeën en hun biodiversiteit. Landen kunnen optimale economische en sociale voordelen halen uit een gezonde zee en tegelijkertijd het milieu op lange termijn beschermen door de principes van een blauw-groene economie te aanvaarden en de institutionele kaders daaraan aan te passen.
Statement van UNESCO directeur-generaal Irina Bokova ter gelegenheid van de Werelddag van de Oceanen
