Prijs van de Vlaamse Unesco Commissie bekroont de beste Afrikaanse documentaire op het Afrika Filmfestival.
Sinds 2016 reikt de Vlaamse Unesco Commissie (VUC) jaarlijks een prijs uit voor een film van het Afrika Filmfestival (AFF). Dit jaar heeft de jury een selectie van door AFF genomineerde films beoordeeld in het kader van het thema ‘dekolonisatie’.
De jury is unaniem tot de conclusie gekomen de film Uma memória em três atos [Een herinnering in drie scènes] (2016) van de Mozambikaanse cineast Inadelso Cossa te bekronen met de AFF VUC PRIJS 2020 voor de beste Afrikaanse documentaire.
De documentaire blikt terug op de bloedige onafhankelijkheidsstrijd van Mozambique (1965-1975). De cineast focust op de doorwerking van het koloniale trauma en op het niet-vergeten van het verleden. Hij gaat gericht in op de complexe problematiek van dekolonisatie in een getraumatiseerde samenleving. Politieke activisten van toen, maar ook verwanten van collaborateurs met de koloniale mogendheid vertellen hun verhaal. Tegelijk klinkt de boodschap door om het onverwerkte verleden een plaats te geven door er vrijmoedig over te spreken én te kiezen voor verzoening als enige uitweg. De film is opgebouwd met een proloog, vier hoofdscènes en een epiloog. Beeld en muziek zijn nauw met elkaar verweven. Stiltes en scherpe beelden lopen door elkaar, met beheerste muziek. Close-ups tonen de kwetsbaarheid van de mensen die over het verleden en over hun trauma’s spreken. In de epiloog vat de slottekst over Vila Algarve – het folterhuis van de Portugese geheime dienst PIDE – de kracht van deze documentaire kernachtig samen: “Het gebouw is een tastbaar overblijfsel van het verleden dat tot ruïne vervalt. Dag na dag defragmenteert het zichzelf als een metafoor van stilte, opgelegd aan het collectieve geheugen van een volk”. Uma memória em três atos sluit opvallend goed aan bij de Unesco-thema’s van collectief geheugen, herinneringseducatie, erfgoed, dialoog en verzoening.
Uit de vijf genomineerde documentaires heeft de jury ook een film gekozen die een eervolle vermelding krijgt. Het gaat om Les Orphelins de Sankara (2019) van de Franse cineaste Géraldine Berger. De filmmaakster ontving voor het realiseren van deze documentaire over Burkina Faso de beurs “Brouillon d’un Rêve”.
De documentaire handelt over een merkwaardige episode in het kortstondige presidentschap van de visionaire revolutionair Thomas Sankara (1983-1987), die rond 1986 in afspraak met Fidel Castro 600 weeskinderen uit Burkina Faso naar Cuba liet overbrengen om daar opgeleid te worden. De film maakt gebruik van archiefbeelden en interviews met mensen die als kind naar Cuba gebracht zijn. Deze documentaire kan de indruk wekken Sankara te idealiseren. De spanning tussen utopie en realiteit komt evenwel uit de verf. Bij de ontheemde kinderen die teruggekeerd zijn uit Cuba en nu als getuigen in de film spreken, klinkt een oprecht engagement voor hun land dat vandaag aan de afgrond staat: de droom van gratis geneeskunde voor iedereen, het overstijgen van de nauwe familiebanden en het opkomen voor de gemeenschap, zonder agressie te gebruiken. De cineaste laat aanvoelen dat ‘dekolonisatie’ haalbaar is, maar maakt tegelijk duidelijk dat machtsdrang dit ideaal kan doorkruisen. De film is zorgvuldig opgebouwd tussen twee muzikale inclusies. Met het portret van de ‘weeskinderen van Sankara’ sluit de film ook sterk aan bij het Unesco-thema van onderwijs voor allen.
Jury namens de VUC: Annick Schramme (commissielid), Freddy Evens (commissielid), Jorijn Neyrinck (vicevoorzitter), Marc Vervenne (voorzitter)
In deze moeilijke tijd door de COVID-19 pandemie, waardoor het debat rond ‘dekolonisatie’ wat op de achtergrond dreigt te geraken, ondersteunt de Vlaamse Unesco Commissie het Afrika Filmfestival bijkomend voor het verwerven van de filmrechten en/of het maken van Nederlandse ondertiteling voor drie films die in 2020 staan geprogrammeerd: 'Les Orphelins de Sankara', 'Notre-Dame du Nil' en 'De Patrice à Lumumba'.
Programma Afrika Filmfestival 2020 >
De bekroonde film ‘Uma memória em três atos’ en de onderscheiden film ‘Les Orphelins de Sankara’ zullen op een latere datum beschikbaar zijn op de VUC-website.
