Unesco's Werelderfgoedconventie biedt het kader om uitzonderlijke culturele en natuurlijke sites als werelderfgoed te erkennen en te beschermen. Het kan gaan om opmerkelijke gebouwen, archeologische sites, indrukwekkende landschappen of prachtige natuurparken. Er staan intussen meer dan 1200 sites op de werelderfgoedlijst, met 16 erkenningen in België, waaronder 8 in Vlaanderen.
De Werelderfgoedconventie van 1972 geeft het kader om uitzonderlijke culturele en natuurlijke sites als Werelderfgoed te erkennen en te beschermen. Men beoordeelt een plaats op basis van een reeks criteria voor de authenticiteit, de integriteit, de beschermings- en beheersmaatregelen, en bovenal de uitzonderlijke universele waarde.
lees meer
Nadat een land toetreedt tot de Werelderfgoedconventie, stelt het een indicatieve lijst op: een overzicht van onroerend erfgoed dat vermoedelijk beantwoordt aan de criteria voor Werelderfgoed. Elke lidstaat mag vervolgens elk jaar uit deze lijst één culturele, natuurlijke of gemengde site voordragen voor erkenning.
lees meer
Opgenomen op de Werelderfgoedlijst in 1998
In 1998 zijn 13 Vlaamse begijnhoven in Brugge, Dendermonde, Diest, Gent (Ter Hoyen en Sint-Amandsberg), Hoogstraten, Kortrijk, Leuven, Lier, Mechelen, Sint-Truiden, Tongeren en Turnhout als werelderfgoed erkend. De begijnhoven zijn opgericht vanaf de 13e eeuw, voor vrouwen die ‘samen in afzondering’ een godvruchtig leven wilden leidden zonder een kloostergelofte af te leggen. Ze bloeiden vooral in de Lage Landen. Begijnhoven vormen vandaag nog altijd vaak eilandjes in het stedelijke weefsel, die getuigen van de fascinerende traditie van de begijnen.
Opgenomen op de Werelderfgoedlijst in 1999
In totaal zijn er 56 belforten in België en Noord-Frankrijk erkend als werelderfgoed, waarvan er zich maar liefst 26 belforten in Vlaanderen bevinden. Het gaat daarbij zowel om de typische belforttorens zoals in Gent, als ook om stadhuizen met een belfort zoals in Sint-Truiden of kerktorens die dienst deden als belfort zoals de Mechelse Sint-Romboutstoren. Belforten zijn uniek omdat ze de macht en rijkdom symboliseren van de steden in onze contreien, waar elders in Europa torens vaak de macht van de adel of de kerk toonden.
Opgenomen op de Werelderfgoedlijst in 2000
De Brugse binnenstad is een mooi voorbeeld van een historisch handelscentrum dat haar kenmerkende aanleg en architectuur uit Middeleeuwse en later perioden heeft behouden. Ook het feit dat Brugge mee de geboorteplaats was van de Vlaamse primitieven heeft een belangrijke rol gespeeld bij haar werelderfgoederkenning. De West-Vlaamse hoofdplaats telt bovendien ook een begijnhof en een belfort wat het maakt tot een werelderfgoedstad bij uitstek.
Opgenomen op de Werelderfgoedlijst in 2005
De vroegere zetel van de drukkerij en uitgeverij die in de 16de eeuw werd opgericht door Christoffel Plantin en werd verder gezet door zijn schoonzoon Jan Moretus, lag mee aan de basis van het ontstaan en de verspreiding van de boekdrukkunst. Het complex bevat een grote collectie oude drukapparatuur, met bijvoorbeeld de twee oudste nog bewaarde drukpersen ter wereld. Ook de uitgebreide historische bibliotheek en de kunstcollectie van de familie Plantin- Moretus, die goed bevriend was met Rubens, zijn in situ bewaard.
Opgenomen op de Werelderfgoedlijst in 2016
De woning-met-atelier van kunstenaar René Guiette in Antwerpen uit 1926 is bij het grote publiek minder gekend. De woning is één van de vroege gebouwen in de serie van 17 werken van de toonaangevende modernistische Frans-Zwitserse architect Le Corbusier, die als transnationaal werelderfgoed is erkend. Naast de woning Guiette gaat het om bouwwerken in Argentinië, Duitsland, Frankrijk, India, Japan en Zwitserland.
Opgenomen op de Werelderfgoedlijst in 2017
Het Vlaamse bosreservaat Joseph Zwaenepoel maakt samen met telkens twee bosreservaten in het Waalse en Brusselse stuk van het Zoniënwoud deel uit van de serie ‘Oerbeukenbossen en oude beukenbossen van de Karpaten en andere regio’s in Europa’. Naast de 5 Belgische onderdelen gaat het nog over meer dan 90 bossen en wouden in 18 landen, van het Noorden van Duitsland tot het uiterste zuiden van Italië, en van de noordkust van Spanje tot het hart van Oekraïne.
Opgenomen op de Werelderfgoedlijst in 2021
De voormalige landloperskolonie Wortel-Kolonie behoort tot de Koloniën van Weldadigheid in België en Nederland. De Koloniën van Weldadigheid getuigen van een 19e-eeuws experiment in sociale hervorming, een poging om stedelijke armoede te verlichten door landbouwkolonies op afgelegen locaties te stichten. Frederiksoord (Nederland), opgericht in 1818, is de oudste van deze kolonies. Ook de Nederlandse kolonies Wilhelminaoord en Veenhuizen maken deel uit van deze transnationale inschrijving. Deze culturele landschappen worden gekenmerkt door koloniehuisjes, dreven, gestichten en boerderijen met akkerbouw.
Opgenomen op de Werelderfgoedlijst in 2023
139 begraafplaatsen en herdenkingssites van de Eerste Wereldoorlog langs het westelijk front in België en Frankrijk brengen hulde aan alle slachtoffers van de Eerste Wereldoorlog uit meer dan 130 hedendaagse landen. Ze herinneren ons aan een gedeelde geschiedenis: een blijvende waarschuwing voor de verschrikkingen van oorlog én tegelijk geven ze een boodschap van verzoening en vrede. Voor Vlaanderen gaat het over 27 sites die allemaal gelegen zijn in de Westhoek. 16 sites liggen in Wallonië en 96 in Frankrijk.
België telt in totaal 16 inschrijvingen op de Werelderfgoedlijst. Naast de Brusselse Grote Markt (1998) zijn in het hoofdstedelijk gewest ook nog de voornaamste stadswoningen van Victor Horta (2000) en het Stocletpaleis (2009) als Werelderfgoed erkend. In Wallonië vind je zes belforten die samen met de Vlaamse en Noord-Franse belforten deel uit maken van de Werelderfgoedserie. Daarnaast zijn de scheepsliften van het Canal du Centre (1998) en de voornaamste Waalse mijnsites (2012) uit de industriële revolutie erkend als Werelderfgoed, evenals de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal van Doornik (2000) en de neolithische vuursteenmijnen van Spiennes (2000). Spa is één van de 11 'grote kuuroorden van Europa' die gezamenlijk zijn ingeschreven op de Werelderfgoedlijst (2021).
De Werelderfgoedlijst telt 1.154 inschrijvingen verspreid over 167 landen. Driekwart daarvan zijn culturele sites zoals bijvoorbeeld aan de Notre-Dame in Parijs, de Akropolis van Athene, Venetië enz. Ongeveer de helft van alle werelderfgoedsites liggen in Europa en Noord-Amerika. Maar ook in andere werelddelen zijn er kleppers zoals de Chinese muur, de Egyptische piramiden en het Australische Groot Barrièrerif om er slechts enkele te noemen.
