Het Vlaams departement Buitenlandse Zaken financiert via het Flanders Unesco Trustfund (FUT) al meer dan 10 jaar erfgoedprojecten (cultureel -, natuurlijk -, immaterieel - of onderwatererfgoed), met een geografische focus op Afrika. De meeste projecten waren gericht op natuurlijk Werelderfgoed en immaterieel cultureel erfgoed in Afrika, het mariene Werelderfgoedprogramma, en cultureel (Wereld)erfgoed in gevaar, naast ook enkele andere projecten rond onder meer cultureel onderwatererfgoed. De lijst met aparte projecten vind je hier.
FUT Projecten
Mariene Werelderfgoedprogramma
Er zijn maar liefst 50 mariene werelderfgoedsites waarbij de Galapagos eilanden en het Grote Barrièrerif in Australië de meest gekende zijn. Al die fantastische sites met koraalriffen, fjorden, archipels of mangrovebossen, voelen de druk van klimaatsverandering, vervuiling, visserij en industriële ontwikkelingen. Het Werelderfgoedcomité startte daarom een specifiek programma om mariene sites beter te monitoren, de duurzame bescherming te verbeteren en een netwerk met de sitemanagers op te richten om goede praktijken beter te delen. Vlaanderen steunde het programma met de financiering van verschillende projecten van 2010 tot 2020, voor een totaal van ongeveer 1,2 miljoen USD. Zo groeide het programma onder leiding van de Vlaamse dr Fanny Douvere uit tot een succesverhaal dat nu vele andere publieke én private donoren weet te overtuigen.
Mariene Werelderfgoedprogramma
Er zijn maar liefst 50 mariene werelderfgoedsites waarbij de Galapagos eilanden en het Grote Barrièrerif in Australië de meest gekende zijn. Al die fantastische sites
Op de Werelderfgoedlijst is er al langer een overgewicht van Europese culturele sites en een ondervertegenwoordiging van Afrikaanse natuursites. Ten onrechte, want Afrika herbergt onwaarschijnlijk veel natuurschoon en biodiversiteit van de indrukwekkende regenwouden in Congo tot de uitgestrekte savannes van de Serengeti. Vlaanderen draagt zijn steentje bij door uiteenlopende projecten te steunen voor de capaciteitsopbouw van het management van natuurlijke Werelderfgoed-sites in Afrika. Bovendien steunt Vlaanderen ook initiatieven voor nieuwe Afrikaanse nominaties en voor de uitbreiding van huidige Werelderfgoed-sites. De Vlaming Guy Debonnet leidt overigens de eenheid binnen het Werelderfgoed-centrum die verantwoordelijk is voor natuurlijk Werelderfgoed, duurzaam toerisme en outreach.
Natuurlijk Werelderfgoed in Afrika
Op de Werelderfgoedlijst is er al langer een overgewicht van Europese culturele sites en een ondervertegenwoordiging van Afrikaanse natuursites. Ten onrechte,
Vlaanderen steunt het Werelderfgoedcentrum ook voor belangrijke uitdagingen waarmee erfgoed is geconfronteerd zoals digitalisering, klimaatactie en maatschappelijk verantwoord ondernemerschap. Zo co-financierde Vlaanderen de 'State of Conservation (SOC) Information System' van het centrum en de lancering van een nieuw klimaatprogramma voor natuurlijk Werelderfgoed. Vlaanderen steun bovendien ook de inspanningen van het Werelderfgoed-centrum om met het 'No Go Commitment' bewustzijn bij de private sector te versterken om Werelderfgoed-sites te respecteren en te beschermen. Intussen hebben belangrijke mijnbouwbedrijven, banken, verzekeraars en olieconcerns zoals Shell, Total en bp het 'No Go Commitment' ondertekent.
Maatschappelijke uitdagingen
Vlaanderen steunt het Werelderfgoedcentrum ook voor belangrijke uitdagingen waarmee erfgoed is geconfronteerd zoals digitalisering, klimaatactie en maatschappelijk verantwoord ondernemerschap
Hoewel Afrika een prioriteit is, heeft Vlaanderen ook verschillende projecten gesteund om erfgoed te beschermen dat in acuut gevaar is. Conflicten in onder meer Irak en Syrië zorgden ervoor dat ook erfgoed doelbewust werd vernietigd om zowel lokale gemeenschappen in hun identiteit te treffen als om de wereldgemeenschap te schofferen. Vlaanderen steunde daarom Unesco’s campagne ‘#Unite4Heritage’, evenals projecten die bijdroegen aan het opmeten van de schade bij de Syrische Werelderfgoed-site Palmyra en religieuze erfgoed in Irak. Vanuit de Vlaamse Unesco Commissie zijn bovendien de fototentoonstellingen ‘Culture under Attack’(2014) en ‘Culture in Armed Conflict’ (2019) over deze thematiek opgezet in samenwerking met de Nederlandse Unesco Commissie.
Klik hier voor de volledige lijst van bedreigd Werelderfgoed.
Erfgoed gaat niet alleen over gebouwen of natuurschoon, maar ook over tradities, feesten en gebruiken. Unesco’s conventie over dat ‘Immaterieel Cultureel Erfgoed’ zet de internationale standaard voor een goede zorg ervoor. Vlaanderen heeft heel wat expertise opgebouwd over deze conventie en immaterieel erfgoed in het algemeen. Die expertise is ingezet bij opeenvolgende Unesco-projecten om het beleid en de onderlinge samenwerking rond immaterieel erfgoed in Zuidelijk Afrika te versterken. Van 2010 tot 2020, steunde Vlaanderen verschillende projecten voor een totaal van ongeveer 1,2 miljoen USD. Als resultaat werken zeven landen in Zuidelijk Afrika (Botswana, eSwatini/Swaziland, Lesotho, Malawi, Namibië, Zambia, Zimbabwe) momenteel nauw samen binnen een platform voor de bescherming en promotie van immaterieel cultureel erfgoed door goede praktijken uit te wisselen en gemeenschappelijke activiteiten uit te voeren.
Immaterieel Cultureel Erfgoed in Zuidelijk Afrika
Erfgoed gaat niet alleen over gebouwen of natuurschoon, maar ook over tradities, feesten en gebruiken.
Unesco's 2001 Conventie ontfermt zich over cultureel onderwater-erfgoed, zodat scheepswrakken die ouder dan 100 jaar beschermd worden. Naar aanleiding van de herdenkingen voor de Eerste Wereldoorlog in de periode 2014-2018 die toen een eeuw geleden woedde, financierde Vlaanderen verschillende projecten om ook het onderwatererfgoed van de 'Groote Oorlog' te gedenken en te beschermen. Zo was er een conferentie, een herdenkingsevent, educatie en een tentoonstelling. In 2019 werd er nog een training gesteund op de Werelderfgoed-site ‘Mozambique Island’ (zie video). Het is een 'hot spot' voor onderwatererfgoed met helder water wat ideaal was voor de deelnemers uit verschillende Afrikaanse landen om te leren over hoe je onderwatererfgoed kan beschermen en onderzoeken. Met dergelijke trainingen is een bijdrage geleverd aan de ontwikkeling van onderwaterarcheologie in Afrika en de bescherming van het rijke maritieme verleden van het continent.
Cultureel Onderwater Erfgoed
Unesco's 2001 Conventie ontfermt zich over cultureel onderwater-erfgoed, zodat scheepswrakken die ouder dan 100 jaar beschermd worden.
