Tijdens een buitengewone bijeenkomst van de Algemene Conferentie op de hoofdzetel van Unesco in Parijs stemde een grote meerderheid van de lidstaten op 30 juni voor de terugkeer van de Verenigde Staten naar Unesco.
Op 8 juni 2023 stuurden de Verenigde Staten een brief naar de directeur-generaal van Unesco, waarin werd voorgesteld om al in juli weer lid te worden van de Organisatie op basis van een concreet financieel plan, dat een toezegging omvat om de geschatte achterstand van 619 miljoen dollar aan lidmaatschapsbijdragen terug te betalen.
Op vraag van heel wat lidstaten, waaronder België, is op 29 en 30 juni een buitengewone bijeenkomst gehouden van de Algemene Conferentie om te stemmen over het voorstel.
Terugtrekking
De Verenigde Staten beslisten op 12 oktober 2017 om zich terug te trekken uit Unesco, een beslissing die in werking trad op 31 december 2018. De beslissing kwam er omwille van de Amerikaanse bezorgdheid over de achterstallige betalingen aan Unesco, de nood aan fundamentele hervormingen binnen de Organisatie en de vermeende anti-Israëlische vooringenomenheid van de Organisatie.
De Verenigde Staten stopten in 2011 reeds met het betalen van hun lidmaatschapsbijdrage aan Unesco. De aanleiding was het toetreden van Palestina tot Unesco. Volgens de Amerikaanse wetgeving mag het land geen organisaties financieren waarvan Palestina lid is. Recent stemde het Amerikaanse congres in met financiële bijdragen aan Unesco, wat een terugkeer van de Verenigde Staten mogelijk maakte.
Terugkeer
Het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken is positief over de manier waarop Unesco de afgelopen jaren heeft gewerkt: niet alleen is de Organisatie efficiënter en financieel gezonder gemaakt maar Unesco heeft ook politieke spanningen helpen verminderen en pakt hedendaagse uitdagingen aan zoals de ethiek van kunstmatige intelligentie en de bescherming van de oceanen. Vandaar de beslissing om opnieuw aan te sluiten bij de Organisatie.
Versterkte begroting
De Verenigde Staten zullen het equivalent van 22% van de reguliere begroting van de Organisatie financieren. Daarbij komt de geleidelijke terugbetaling van hun achterstallige betalingen en vrijwillige bijdragen om programma's te financieren, waaronder programma's ter ondersteuning van de toegang tot onderwijs in Afrika, de herinnering aan de Holocaust en de bescherming van journalisten.
Unesco zal dus profiteren van een versterkt budget om haar programma's voor onderwijs, cultuur, wetenschap en informatie uit te voeren. Het zal ook haar acties voor Afrika en gendergelijkheid, twee van haar strategische prioriteiten, kunnen opvoeren.
Grote meerderheid
Op 30 juni stemden de lidstaten van Unesco over de terugkeer van de Verenigde Staten naar Unesco en het daaraan gekoppelde financieel plan. 132 landen stemden voor, vijftien lidstaten onthielden zich. Tien staten, waaronder Iran, Syrië, China en Rusland, stemden tegen.
Volgens Unesco directeur-generaal Audrey Azoulay is de uitslag van de stemming “een geweldige dag voor Unesco en het multilateralisme”. Ze meent dat de Organisatie nu in een betere positie verkeert om haar mandaat uit te voeren.