Naar aanleiding van de ‘University and Decoloniality’ webinar van de Nederlandse professor Gloria Wekker op 29 maart lanceerde KU Leuven het project #Blindspots. Dit initiatief wil studenten en onderzoekers aanzetten om kritisch te reflecteren over het huidige beleid van de universiteit met betrekking tot haar koloniale verleden en structurele ongelijkheid in al haar aspecten als erfenis daarvan.
Zelf student zijnde aan de KU Leuven, vond ik de uiteenzetting van professor Wekker bijzonder verrijkend. Haar aanbevelingen voor een inclusievere en gedekoloniseerde universiteit, gebaseerd op haar werk in de Diversiteitscommissie aan de Universiteit van Amsterdam, vormen een mooie inspiratiebron. Hoewel inspiratiebronnen nodig zijn, hamerde ze er ook op dat het niet bij mooie intenties mag blijven maar dat concrete actie zich opdringt. Daarom is het mijns inziens zeer interessant dat UNDIVIDED, een door studenten opgericht diversiteitsplatform actief aan de KU Leuven, kort na de webinar een manifest van 28 pagina’s publiceerde met concrete aanbevelingen om de universiteit te ‘dekoloniseren’. Het valt af te wachten hoe de beleidsmakers aan de universiteit hierop zullen reageren en of ze hiermee überhaupt aan de slag willen gaan.
Professor Wekker maakte het in haar lezing echter zonneklaar. De tijd van wachten is lang voorbij. Tijdens de vragenronde van de lezing werd zelfs het idee opgeworpen om een nieuwe ‘gedekoloniseerde’ universiteit op te richten en zo de daad bij het woord te voegen. Dit voorstel kon niet op bijval van professor Wekker rekenen. Ze benadrukte dat de echte verandering van binnen in de universiteit moet komen. Het systeem moet intern worden gewijzigd.
Ikzelf zie dat laatste eigenlijk als een oproep aan alle studenten en personeel van de universiteit. Als student koos ik er dan ook voor om als onderwerp voor mijn masterproef rechtsgeschiedenis te focussen op het protest van de Afrikaanse bevolking tegen de verdragen die de opdrachthebbers van de Belgische koning Leopold II sloten ter oprichting van zijn koloniale project. Vooral de dubieuze rol die het in België opgerichte Instituut voor Internationaal Recht en bepaalde Belgische professoren speelden in het legitimeren van het koloniale project doet de vraag rijzen naar de verantwoordelijkheid van de Belgische academische wereld van die tijd. Ook het feit dat het internationaal recht niet als een kader waarbinnen men moest handelen gezien werd maar wel als machtsinstrument in de handen van Leopold II moet ons kritisch doen nadenken over de rol die hetzelfde internationale recht vandaag nog steeds vervult.
Professor Wekker verwees tijdens haar lezing naar het idee van Edward Saïd dat stelt dat vierhonderd jaar imperialisme ervoor gezorgd heeft dat het westen een ‘cultural archive’, een geheel van verhalen en tradities die de westerse superioriteit benadrukken, heeft opgebouwd als machtsinstrument dat tot op vandaag in stand wordt gehouden. Het opleggen van zogenaamd universele waarden en het interveniëren in de interne zaken van staten via de op heden bestaande internationale organisaties moeten in dat opzicht ook kritisch tegen het licht gehouden worden. Een internationaalrechtelijke organisatie als UNESCO moet zich in het kader van haar culturele en onderwijsactiviteiten er dan ook terdege van bewust zijn dat internationale samenwerking in het verleden misbruikt is voor minder vredelievende doelstellingen. Ook een instelling als de KU Leuven moet hetzelfde bewustzijn aan de dag leggen bij het aangaan van internationale samenwerkingen. Dat is dan ook één van de tien hoofdaanbevelingen uit het manifest van UNDIVIDED.
Kritisch kijken naar het koloniale verleden van de universiteit en zich bewust zijn van de gevolgen ervan die tot op vandaag doorwerken is mijns inziens essentieel voor studenten die in de eenentwintigste eeuw afstuderen. Het zien van kolonisatie als een soort splinterbom die de planeet in al haar aspecten, zowel ecologisch als sociologisch, cultureel en economisch ingrijpend veranderde is daarvoor noodzakelijk. Zoals professor Wekker het treffend verwoordde is het een taak voor iedereen aan de KU Leuven om hieraan te werken of je nu wit of zwart bent en of je nu zelf tot een minderheid binnen de universitaire gemeenschap behoort of niet.
Thomas Dirven (Jongerenvertegenwoordiger VUC)