Terwijl de wereld geleidelijk herstelt van een pandemie die al meer dan een eeuw niet is gezien, is er iets onherroepelijk veranderd. De crisis heeft de sterke onderlinge afhankelijkheid tussen onze samenlevingen aan het licht gebracht en heeft zowel de lacunes als de sterke punten in elke sector blootgelegd. De culturele sector lijdt nog steeds onder de gevolgen van de gezondheidscrisis, die regio's en creatieve gebieden onevenredig zwaar treft. Covid-19 heeft een bijzonder ernstig effect gehad op vrouwen en heeft de genderongelijkheid vergroot. De crisis heeft een aantal breuklijnen blootgelegd, waaronder de totale ontwrichting van het toerisme, de plundering van archeologische vindplaatsen, het nonchalante karakter van culturele werkgelegenheid, de precaire status van kunstenaars en van de bedrijfsmodellen van musea en culturele instellingen, digitale uitsluiting en ongelijke toegang tot culturele inhoud. Aan de andere kant heeft het ook de impact van cultuur op elk gebied van menselijke ontwikkeling benadrukt, van inclusie tot onderwijs, van welzijn tot veerkracht, van dialoog tot vredesopbouw.
Dit nummer van de Unesco Courier geeft enkele illustraties van het belang van cultuur als vector voor verandering in onze steeds meer onderling verbonden en multiculturele samenlevingen. De realiteit van deze pluriforme samenlevingen vraagt van ons om overheidsbeleid te ontwikkelen dat is aangepast aan verschillende contexten, om de drijvende krachten achter sociale cohesie en inclusie, burgerparticipatie en economische, sociale en ecologische ontwikkeling door middel van cultuur te heroverwegen. Onze generatie heeft de plicht om het sociale contract te vernieuwen en toekomstige generaties te begeleiden bij het positief leren over culturele diversiteit, in al zijn complexiteit en in zijn vermogen tot verrijking. Deze generatie moet ook zorgen voor de overdracht van kennis, geschiedenis en tradities door het behoud van erfgoed, en de solidariteit op alle niveaus van onze samenlevingen versterken.
Cultuur is wat ons definieert in ruimte en tijd – onze vroegere en huidige wortels, onze vooruitzichten. Cultuur is een onuitputtelijke en hernieuwbare hulpbron, die zich aanpast aan veranderende contexten en die in de eerste plaats mensen aanspreekt door hun vermogen om te fantaseren, te creëren en te innoveren. Cultuur is ons machtigste mondiale publieke goed. In de woorden van Javier Pérez de Cuéllar, voormalig secretaris-generaal van de Verenigde Naties, heeft cultuur een rol “als een wenselijk doel op zich, als zingeving aan ons bestaan”. Vandaag, meer dan ooit, moeten we betekenis vinden, we hebben universaliteit nodig, we hebben cultuur in al zijn diversiteit nodig.
