Unesco Vlaanderen

Welke lessen trekken uit de impact van Covid-19 op de cultuursector?

Gepubliceerd op 15/02/2022 door Unesco Platform Vlaanderen

Rapport van Unesco pleit voor betere bescherming en billijkere vergoeding van artiesten en werknemers in de cultuursector nu de Covid-19-pandemie pijnlijk duidelijk maakte hoe kwetsbaar ze zijn.

Een nieuw Unesco-rapport, Re|Shaping Policies for Creativity, laat zien dat ontwikkelingshulp voor cultuur en recreatie aan het afnemen is en hoewel de stroom van culturele goederen en diensten wereldwijd blijft stijgen, is er zeer weinig vooruitgang geboekt bij het aanpakken van de grote verschillen tussen ontwikkelde en ontwikkelingslanden. In de culturele en creatieve sectoren blijven ook zeer sterke ongelijkheden bestaan, zoals die waarmee veel vrouwen worden geconfronteerd.

Dit beperkt de blootstelling van mensen aan de diversiteit van culturele uitingen van over de hele wereld in hoge mate, terwijl diversiteit een structurerend element is voor sociale cohesie en vrede tussen volkeren. Op zijn beurt beperkt het het vermogen van de culturele sector - die goed is voor 3,1% van het wereldwijde BBP en 6,2% van alle werkgelegenheid - om duurzame economische groei in ontwikkelingslanden te stimuleren.

Ongekende ineenstorting van inkomen en werkgelegenheid in de sector

Unesco schat dat alleen al in 2020 10 miljoen banen verloren zijn gegaan in de creatieve industrie door de pandemie. Het heeft ook berekend dat de wereldwijde bruto toegevoegde waarde in de culturele en creatieve industrie in 2020 met 750 miljard dollar is gekrompen. In landen waarvoor gegevens beschikbaar zijn, zijn de inkomsten van de culturele en creatieve industrie met 20% tot 40% gedaald.

De overheidsuitgaven in de creatieve industrie zijn wereldwijd gedaald in de jaren voorafgaand aan de Covid-19-pandemie, wat op zijn beurt leidde tot een ongekende ineenstorting van het inkomen en de werkgelegenheid in de sector, waardoor de toch al precaire arbeidsomstandigheden van veel kunstenaars en culturele professionals over de hele wereld werden vergroot.

Het sociale vangnet voor kunstenaars was al ontoereikend in veel landen, maar de pandemie heeft aangetoond hoe kwetsbaar werknemers in de culturele en creatieve sectoren zijn.

Betere bescherming voor artiesten

Het rapport roept regeringen op om te zorgen voor economische en sociale bescherming van kunstenaars en culturele professionals, zoals die reeds bestaan in veel andere sectoren. Het stelt bijvoorbeeld voor om te overwegen een minimumloon voor culturele arbeid in te voeren, evenals betere pensioen- en ziektekostenregelingen voor freelancers.

En hoewel het de kansen erkent van de versnelde verschuiving van culturele inhoud en uitvoeringen naar digitale platforms, benadrukt dit rapport de dringende noodzaak om eerlijkere vergoedingssystemen voor artiesten te ontwikkelen voor online geconsumeerde inhoud. Digitale inkomsten compenseren de forse inkomstendaling door het ontbreken van live evenementen niet. Bovendien vloeit te weinig van het geld dat digitale platforms genereren, naar de artiesten die de inhoud leveren.