Zoals bekend besteedt Unesco bijzondere aandacht aan de bescherming van alle vormen van cultureel erfgoed. Het Memory of the World programma van Unesco stimuleert het behoud en de ontsluiting van het documentair erfgoed. De term 'documentair erfgoed' heeft in het kader van het Geheugen van de Wereld-programma zowel betrekking op betekenis dragende artefacten in alle materiële vormen (teksten, gravures, beelden, tekeningen, foto's, audio, video, enz.) als in digitale vorm (zowel van oorsprong digitaal als gedigitaliseerd).
Geheugen van de wereld
Om het Geheugen van de Wereld-programma in te vullen, is er in België op 9 juni 2015 een zogeheten Memory of the World Comité opgericht, met enerzijds een Vlaams en anderzijds een Frans- en Duitstalig Memory of the World Subcomité. De subcomités werken onder auspiciën van de Unesco-commissies in België. Deze comités werken onder meer aan de bewustwording rond het belang (voor het behoud) van documentair erfgoed.
Deze boodschap is alvast goed begrepen in Maaseik. In samenwerking met een aantal partners zorgde de stad voor de digitalisering van de Codex Eyckensis, een topstuk uit de Sint-Catharinakerk. Zo wordt dit erfgoed ontsloten voor het brede publiek en de wetenschappelijke wereld.
Digitalisering Codex Eyckensis
De Codex Eyckensis, een 8ste-eeuws evangelieboek bewaard in de Kerkschat van Maaseik, is een uitzonderlijke getuige van de bijzondere status van het geschreven woord, de vroegste artistieke creaties in manuscripten en de religieuze cultuur in de Lage Landen. Het is het oudste verluchte 'boek' ontstaan en bewaard in de wijde regio van België, Nederland en Luxemburg. Deze vroeg Karolingische codex werd omstreeks 760 vervaardigd bij de aanvang van de kerstening van het Europese vasteland vanuit Angelsaksisch gebied en bij de verspreiding van de schriftcultuur.
Het Bijbelboek werd vermoedelijk geschreven in het scriptorium van de Abdij van Echternach en verplaatst naar de Abdij van Aldeneik door de heilige Willibrordus. Het handschrift werd er bewaard en vereerd, binnen de cultusverering van de heiligen Harlindis en Relindis. De Codex Eyckensis wordt sinds 1571, na zijn eerste verblijfplaats in de Abdij van Aldeneik, bewaard in de crypte van de Sint-Catharinakerk in Maaseik.
In samenwerking met het Imaging lab en met Illuminare Leuven, Studiecentrum voor Middeleeuwse Kunst van de KU Leuven werd de Codex Eyckensis zorgvuldig gedigitaliseerd op zeer hoge resolutie onder leiding van prof. Lieve Watteeuw. In de kerkschatten werd een digitaal laboratorium opgebouwd, waardoor het handschrift ter plaatse onderzocht en gefotografeerd kon worden in optimale omstandigheden.
Om de ontsluiting op internationaal niveau te tillen zal de Codex Eyckensis digitaal te raadplegen zijn op onder meer Europeana, Erfgoedplus en www.museamaaseik.be.
