De internationale drugshandel is naar schatting jaarlijks goed voor zo'n 400 miljard dollar. Enkel de wapenindustrie kan een groter omzetcijfer voorleggen. Net als autoproductie, pharmaceutica en bankieren, is de drugshandel een ware wereldindustrie geworden: hij kent geen grenzen en heeft geen specifieke nationale identiteit. Het is een «georganiseerde business die uitgevoerd wordt met de steun van een enorm kapitaal, mankracht, vervoersmiddelen, expertise, invloed en macht. Transportorganisaties worden gerund als multinationals.» is bij Interpol te horen. Volgens de internationale politiemacht worden deze grote «ondernemingen» geleid door «georganiseerde misdaadorganisaties verspreid over de ganse wereld: de drugkartels in Colombia en Mexico, de triades in Hong Kong, de Yakuza in Japan, de Siciliaanse Cosa Nostra en die gevestigd in New York, en de maffiaorganisaties in Rusland en enkele andere Oost-Europese landen.»
200 miljoen gebruikers
Drugs zijn niet langer een 'specialisatie' van enkele landen: alle soorten drugs worden in alle streken van de wereld geproduceerd. Ze vinden afname bij de naar schatting 200 miljoen regelmatige en gelegenheidsgebruikers.
Volgens de onderzoekers van UNESCO's MOST programma (zie kader) produceren de landen van de voormalige Soviet Unie bijvoorbeeld, 25 keer meer hasj dan de rest van de wereld. Coca plantages die je altijd al vond in Peru, Bolivië en Colombia, reiken de dag van vandaag tot in Ecuador, Brazilië, Venezuela, Panama, Guyana en nog andere streken. Opium plantages komen niet alleen meer voor in de 'traditionele' landen als Laos, Myanmar, Thailand, Afghanistan, Iran en Pakistan, maar ook in landen als Turkije, Egypte, Oost-Europa, Mexico, Centraal Amerika en Centraal Azië.
De meest lucratieve markt voor coca en opiaten blijven nog steeds de Verenigde Staten en West-Europa, maar er is steeds meer vraag naar in Oost-Europa, Zuidoost-Azië en Afrika, waar xtc, cocaïne, crack, en heroïne steeds populairder worden. Cannabis vind je gewoonweg overal. Volgens schattingen is de cannabis oogst in de VS jaarlijks zo'n 25 miljard dollar waard, goed voor een plaatsje in de top 3 van de 'landbouw'producten in de VS, samen met soyabonen en maïs.
Ondanks zijn illegale aard is de productie en distributie van drugs dus uitgegroeid tot een belangrijke inkomstenbron voor veel landen. Inkomsten die kunnen worden gebruikt om tekorten in de nationale begroting weg te gommen, of om individuen, groepen, bedrijven en zelfs ganse landen rijker te maken via het financieren van 'legitieme' industrieën en ondernemingen.
Onderzoek naar het witwassen van drugsgeld toont aan hoezeer de illegale en officiële economie met elkaar verweven zijn, hoe de tentakels van de drugindustrie reiken tot alle sectoren van de maatschappij: van gemarginaliseerde groepen zoals kleine boeren en straatventers, tot bedrijfsleiders en staatsinstellingen. Enkele voorbeelden. Het ministerie van binnenlandse zaken van Oezbekistan schat dat in de vijf republieken van Centraal-Azië, 50% van de landbouwbevolking drugs kweekt. Volgens het Drugscontrole Programma van de Verenigde Naties (UNDCP) werkte 10% van Bolivië's actieve bevolking in dienst van de drugsindustrie begin de jaren 90. Volgens documenten van de Braziliaanse federale politie, werd Jabes Rabelo, een berucht drugshandelaar uit Rondonia, in 1994 tot nationaal parlementslid verkozen. Met het geld dat hij met drugs verdiende, nam hij samen met zijn broer de plaatselijke koffie-industrie over. Door de prijs van de koffiebonen op te drijven, liet hij verschillende concurrenten op de fles gaan.
Tot nu toe werd de informatie over drugshandel vooral verspreid door de media of gespecialiseerde agentschappen. Vaak bleef ze berperkt tot cijfergegevens, of had men het over specifieke incidenten of politieke meningsverschillen over hoe het probleem best wordt aangepakt, via de producenten of de consumenten. Maar inmiddels is de industrie uitgegroeid tot een belangrijke factor in de wereldeconomie. Dat heeft zijn invloed op de ontwikkeling van onze maatschappij. Daarom is het noodzakelijk dat er een dieptestudie komt van het fenomeen die terzelfdertijd nagaat welke veranderingen het allemaal met zich meebrengt. Dat is het doel van een MOST onderzoeksproject dat onlangs werd gestart. Want alleen als we weten hoe de industrie werkt, kunnen we efficiënte maatregelen bedenken om er op te reageren.
