De Associatie van Private Media (APM) is de eerste onafhankelijke drukkerij die Servië en Montenegro kennen en de inhuldiging ervan betekent een hoogtepunt in een hele reeks aan activiteiten van de UNESCO om de onafhankelijke media in het land te ondersteunen.
"De drukpers vult het werk aan van de UNESCO om vrije en pluralistische media te ondersteunen in Servië en Montenegro. Dat werk startte reeds tijdens de oorlog", aldus de directeur-generaal van de UNESCO, Koïchiro Matsuura. "De inspanningen die werden geleverd weerspiegelen de overtuiging dat een onafhankelijke productie noodzakelijk is om de vrijheid van meningsuiting en de redactionele onafhankelijkheid van kranten te vrijwaren."
Democratie en persvrijheid
Radivoj Cveticanin, voorzitter van APM, ziet het project als een triomf voor de onafhankelijke media in Servië en Montenegro. "Dit UNESCO project werd gelanceerd in de donkere tijden van het Milosevic-regime en op een moment dat Servië en Montenegro startten met de opbouw van een democratische samenleving. De oprichting van de onafhankelijke drukkerij garandeert een sterke basis waarop een economische onafhankelijkheid van de media haar intrede kan doen. Die economische onafhankelijkheid is eveneens cruciaal voor het in stand houden van de persvrijheid."
De nieuwe drukpers, die de capaciteit heeft om 45.000 kopijen per uur te drukken, is een investering die 4 miljoen Amerikaanse dollar gekost heeft. Van dat bedrag werden 3,5 miljoen dollar aangereikt door de UNESCO via fondsen afkomstig van de Europese Commissie, Denemarken, Frankrijk en Duitsland. De drukpers is in handen van en wordt geleid door APM, een consortium bestaande uit twee dagbladen, negen weekbladen en één nieuwsagentschap, en door het dagblad Bliç. Deze laatste heeft 25,1% aandelen van de gemeenschappelijke onderneming in handen.
Financiële leefbaarheid
De drukpers werd tweedehands aangekocht in Duitsland. De UNESCO leverde de financiën om de 25 arbeiders, die het toestel moeten bedienen, op te leiden. Bliç betaalde voor het terrein waar het bedrijf is gevestigd en voor de vernieuwing van het gebouw. Het aantal werknemers zal tot 40 toenemen als het bedrijf op volle toeren draait. Om de onderneming financieel leefbaar te maken zijn er nog onderhandelingen aan de gang die het bedrijf moeten toelaten om ook andere kranten te drukken.
De inhuldiging van de nieuwe drukpers betekent een hoogtepunt voor de UNESCO, die gedurende een decennium activiteiten heeft georganiseerd om de onafhankelijke media in het land te ondersteunen. Zo begon de Organisatie in het begin van de jaren 1990 met een project waarbij onafhankelijke journalisten, zowel van kranten als televisie, voorzien werden van materiaal en uitrusting. Op dat ogenblik waren de media in handen van de staat en werden ze gebruikt als een oorlogsinstrument in het voormalige Joegoslavië. De UNESCO hielp hen bij het communiceren over de gevechtslijnen heen en bij de organisatie van de distributie. Zo werd APM Transpress geboren, de distributieafdeling van APM. Verder heeft de UNESCO samengewerkt met de Wereld Associatie van Dagbladen, de Internationale Federatie van Journalisten en de Raad van Europa om, op het hoogtepunt van het conflict in de jaren 1990, het Onafhankelijke Balkan Media Coördinatie Centrum in Slovenië op te richten. De bedoeling van dat Centrum bestond erin om eventuele schendingen van de persvrijheid in het voormalige Joegoslavië op te volgen.
Het project van de UNESCO, dat erin bestaat om onafhankelijke media in conflictgebieden of gebieden na een conflict te ondersteunen, werd reeds in tal van landen uitgevoerd. Het biedt financiële steun, opleiding en materiaal aan kranten- en televisiejournalisten, en helpt overheden bij het herzien van hun perswetgeving. In Afghanistan bijvoorbeeld, gebeurde dat onmiddellijk na de val van het Taliban regime. In Indonesië ondersteunde de UNESCO de creatie en ontwikkeling van onafhankelijke lokale en commerciële radiostations. Verder hielp de Organisatie bij de opzetting van de eerste lokale radio's en de eerste professionele journalistenorganisatie in het nieuwe en onafhankelijke Oost-Timor. In Afrika is de UNESCO actief geweest in Rwanda, Burundi en Angola. In het Midden-Oosten probeert de Organisatie om de dialoog tussen Israëlitische en Palestijnse mediaprofessionals opnieuw aan te wakkeren, uitwisselingen te bevorderen en professionele standaarden te verbeteren. Er zijn ook plannen in de maak voor de co-productie van een Israëlisch-Palestijnse documentairereeks in samenwerking met de Duitse televisiezender ZDF.
