Vorig jaar kwam de regen in nooit geziene hoeveelheden uit de hemel vallen boven het droge Zaheerabad in de Indische staat Andhra Pradesh. Het resultaat was dat de boeren massaal hun oogsten verloren. De media uit de steden zakten naar het platteland af om verslag uit te brengen, maar hadden daarbij enkel aandacht voor het relaas van de normaal gezien commercieel redelijk succesrijke landbouwers. Maar de regen verwoestte ook de gewassen van de allerarmste boeren, die zonder hun oogst niet kunnen overleven. Zij werden grotendeels over het hoofd gezien. Hun verhaal kwam alsnog aan bod in een vijf minuten durende spot op de commerciële televisie, gefilmd door Narsamma, een 25 jarige analfabete uit het dorpje Pastapur, waar de ngo Deccan Development Society (DDS) al tien jaar actief is.
Leren Zonder Grenzen
De vrouwen van Pastapur nemen sinds één jaar deel aan een videoproject van DDS dat kadert in UNESCO's Leren Zonder Grenzen programma. UNESCO investeerde 20.000 dollar in het project, DDS kwam nog eens met 4.000 over de brug, naast de steun in natura dit het aan het project verleent.
Over een periode van acht maanden hield DDS verschillende, vier dagen durende workshops in film- en productietechnieken. Tot nu toe werden er zeven vrouwen opgeleid. Allemaal 'dalits', de laagste kaste in de Hindu hiërarchie. «Video,» zegt P.V. Sateesh, directeur van DDS en voormalig tv producent, «heeft een enorm potentieel in landelijke gebieden als communicatiemiddel om ideeën uit te wisselen. Deze vrouwen hebben zo'n rijke mondelinge cultuur, maar ze worden constant uitgesloten in de communicatie met de buitenwereld omdat ze niet kunnen lezen en schrijven.»
De aandacht grijpen
Nasramma mag dan al analfabete zijn, een videocamera hanteren en een verhaal vertellen kan ze wel. Op die manier helpt ze DDS om haar streekgenoten te overtuigen van het belang van de boodschap die DDS probeert uit te dragen via allerlei projecten. Onderwijs, vooral voor meisjes, en duurzame agrarische ontwikkeling vormen de hoekstenen van DDS's projecten. Het begint met 'bal wadis' (crèches) waar jonge kinderen worden opgevangen en van waaruit ze doorstromen naar de 'pachasaale' waar praktische vaardigheden en onderwijs worden gecombineerd, zodat de opleiding een 'tastbare' relevantie heeft voor de jongeren. Nasramma maakte over deze projecten een video, en leert haar streekgenoten zo het belang van school lopen, en waarschuwt hen ervoor geen kinderen te krijgen op al te jonge leeftijd. «Als je over die dingen praat» zo zegt ze, «begrijpen de mensen je niet, of luisteren ze ongeïnteresseerd. Maar als je hen met beelden toont waarover je spreekt, grijp je hun aandacht, en komt je boodschap veel beter over.»
De meerderheid van de mensen in en rond Pastapur, de meesten 'dalits', zijn kleine boeren of landloze arbeiders met misschien een koe of enkele geiten op hun naam. Gevangen tussen de kaste uitsluiting en de krachten van de markteconomie, leven ze in ellendige armoede. De ongeletterdheid is groot, kinderhuwelijken komen er nog vaak voor, en geweld tegen vrouwen is een dagelijks fenomeen. «Wij kunnen deze thema's beter aanpakken dan de geschoolde mensen uit de stad» stelt Nasramma «want deze mensen maken deel uit van ons dorp. We begrijpen elkaar.»
Rijker medium
«Ik heb nog nooit mensen gezien die de technologie zo snel onder de knie hadden» beweert Sateesh. «Ik had een vermoeden dat ze goed zouden zijn, maar ze hebben mijn verwachtingen ruimschoots overtroffen. Daarom ben ik ervan overtuigd, dat eens ze alle technieken volledig beheersen, ze in staat zullen zijn om zich te meten met de gevestigde media en een nieuwe vorm en inhoud zullen introduceren. Op die manier zouden we tot een veel rijker medium voor het volk komen.»
Werken met video stimuleert ook de geletterdheid: Nasramma, bijvoorbeeld, voelt nu een echte noodzaak om te leren lezen en schrijven, om de technishe taal die ze moet aanleren beter te kunnen begrijpen. Opmerkelijk is dat de eerste groep die DSS's opleidingen volgde, haar eigen technische woordenschat ontwikkelde: bij hen wordt het vogelperspectief (shot vanuit de hoogte) het 'dora' shot. 'Dora' is het Telugu woord voor leenheer: een duidelijke verwijzing naar de manier waarop de hogere kasten op de 'dalit' neerkijken.
Toekomst
Sateesh voelt zich gesterkt door de reactie van de Telugu satellietzenders die onder de indruk waren van Nasramma's reportage en haar groep prompt een vaste rubriek aanboden. De volgende stap van het Leren Zonder Grenzen programma is het opzetten van een gemeenschapsradiozender. Het wordt de eerste in zijn soort in Azië, volledig gerund door 'dalit' vrouwen.
Het project verandert de houding van de vrouwen, zegt Rukmini Rao, de coördinator van DDS's vrouwenvleugel. «Vaak worden Indische vrouwen afgeschilderd als passief en uiterst volgzaam. Maar als je hen kansen biedt, grijpen ze die met beide handen aan en geven ze blijk van een grote levenslust en de wil om de dingen te veranderen. Het zijn zeer moedige vrouwen.»
