Drie jaar na de machtsovername door de taliban is Afghanistan het enige land ter wereld waar secundair en hoger onderwijs strikt verboden is voor meisjes en vrouwen. Volgens nieuwe gegevens die Unesco publiceerde op 15 augustus 2024, zijn 1,4 miljoen Afghaanse meisjes getroffen door het verbod. De toegang tot basisonderwijs is ook sterk gedaald, met 1,1 miljoen minder meisjes en jongens die naar school gaan.
“Afghanistan is vandaag de dag het enige land ter wereld dat de toegang tot onderwijs verbiedt voor meisjes ouder dan 12 jaar en voor vrouwen. Deze situatie moet ons allemaal aangaan, het recht op onderwijs kan niet worden onderhandeld of gecompromitteerd. De internationale gemeenschap moet volledig gemobiliseerd blijven om de onvoorwaardelijke heropening van scholen en universiteiten voor Afghaanse meisjes en vrouwen te verkrijgen,” zegt Audrey Azoulay, directeur-generaal van Unesco.
De nieuwe gegevens van Unesco tonen de ernst van de onderwijssituatie in Afghanistan aan. Sinds 2021 is ten minste 1,4 miljoen meisjes opzettelijk de toegang tot secundair onderwijs ontzegd, een toename van 300.000 sinds de vorige telling in april 2023. Elk jaar bereiken meer meisjes de leeftijdsgrens van 12 jaar.
Als we de meisjes toevoegen die al niet naar school gingen voordat de verboden werden ingevoerd, zijn er nu bijna 2,5 miljoen meisjes in het land die hun recht op onderwijs zijn ontnomen, wat neerkomt op 80% van de Afghaanse meisjes van schoolgaande leeftijd.
In slechts drie jaar hebben de taliban twee decennia van gestage vooruitgang op het gebied onderwijs in Afghanistan bijna tenietgedaan, en de toekomst van een hele generatie is nu in gevaar.
Een even sterke impact op het basisonderwijs
Terwijl meisjesonderwijs nog steeds is toegestaan voor kinderen onder de 12 jaar, is het aantal leerlingen dat is ingeschreven voor basisonderwijs sinds 2021 drastisch afgenomen. Volgens recente gegevens zaten er in 2022 in Afghanistan slechts 5,7 miljoen meisjes en jongens op de basisschool, vergeleken met 6,8 miljoen in 2019.
Deze daling in inschrijvingen voor basisonderwijs is deels te wijten aan het besluit van de taliban om vrouwelijke leraren te verbieden jongens les te geven, waardoor het lerarentekort nog nijpender werd. Daarnaast speelt het gebrek aan stimulans voor ouders om hun kinderen naar school te sturen een rol, vooral in een steeds uitdagender sociaal-economisch klimaat. Unesco maakt zich zorgen over de schadelijke gevolgen van deze toenemende schooluitval, die kan leiden tot meer kinderarbeid en vroege huwelijken.
Ook in het hoger onderwijs zijn de cijfers verontrustend: sinds 2021 is het aantal studenten dat aan de universiteit is ingeschreven met de helft (53%) gedaald. Dit zal onvermijdelijk leiden tot een tekort aan afgestudeerden die zijn opgeleid voor de meest hooggekwalificeerde banen, wat de ontwikkelingsproblemen van het land alleen maar zal verergeren.
Unesco ondersteunt alternatieve leermethoden
Unesco zet zich sinds 2021 actief in voor de terugkeer van Afghaanse meisjes en vrouwen naar school. Naast internationale pleitbezorging werkt Unesco samen met haar partners aan de ontwikkeling van alternatieve leermethoden. Ondanks de moeilijke omstandigheden in Afghanistan, creëerde de Organisatie programma’s die lokale gemeenschappen betrekken in 20 provincies van het land.
Meer dan 1.000 begeleiders, waarvan 780 vrouwen, zijn opgeleid om alfabetiseringscursussen te geven. Deze cursussen hebben al meer dan 55.000 jongeren, voornamelijk meisjes, in bijna 1.900 dorpen geholpen. Toch blijft de uitdaging groot, gezien het aantal jongeren dat nog steeds geen toegang heeft tot onderwijs.
Unesco is ook actief in buurlanden zoals Pakistan, Tadzjikistan en Iran. Daar biedt de Organisatie ondersteuning aan Afghaanse vluchtelingen en ontheemde bevolkingsgroepen, onder andere via opleidingscentra voor Afghaanse leraren.
Daarnaast investeert Unesco in afstandsonderwijs via radio en televisie. Ze biedt financiële steun en training aan Afghaanse media die educatieve programma’s willen ontwikkelen en uitzenden. De content die door Unesco's mediapartners werd uitgezonden, heeft naar schatting 17 miljoen Afghanen bereikt.
Hoewel deze alternatieve leermethoden veerkracht bieden aan de Afghaanse jeugd, benadrukt Unesco dat niets een leraar voor de klas kan vervangen. Daarom roept de Organisatie de internationale gemeenschap op om zich onverminderd in te zetten voor het volledige herstel van het recht op onderwijs voor meisjes en vrouwen in Afghanistan.
