Vlaanderen en Nederland maken zich op om de Koloniën van Weldadigheid te nomineren voor de Werelderfgoedlijst van Unesco. Vlaanderen heeft twee zulke kolonies: Merksplas en Wortel.
Vlaanderen en Nederland willen begin 2017 een werelderfgoednominatiedossier indienen voor de Koloniën van Weldadigheid bij Unesco. Het gaat in totaal om zeven koloniën uit het eerste kwart van de 19de eeuw, waarvan twee zich in Vlaanderen bevinden: Merksplas en Wortel.
Het Werelderfgoedcomité zou zich dan in de zomer van 2018 uitspreken over de nominatie. Dat jaar markeert de 200ste verjaardag van de oprichting van de Maatschappij van Weldadigheid en de 25ste verjaardag van de afschaffing van de wet op de landloperij.
Volgens de initiatiefnemers van de Unesco-nominatie hebben de koloniën de kiem gevormd van het moderne denken over het verbeteren van de leefomstandigheden en maatschappelijke gelijkheid. Omdat de koloniën werden gevormd in de tijd dat Nederland en België één land waren, zullen beide landen het nominatiedossier samen indienen.
De Koloniën van Weldadigheid getuigen van een uitzonderlijke onderneming, die twee eeuwen geleden haar ontstaan kende in het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden. Geworteld in het geloof in de maakbaarheid van de mens en zijn omgeving stichtte de private Maatschappij van Weldadigheid tussen 1818 en 1825 zeven landbouwkoloniën. In deze utopische koloniën moesten armen, landlopers en wezen de draad van hun leven weer oppikken. Dat deden ze aan de hand van een gedisciplineerd patroon van werken en leren. Individuele vrijheid was vrijwel onbestaande. Na het afschaffen van de landloperswet in 1993 volgde een periode van leegstand. De site van Merksplas krijgt momenteel een herbestemming.
“Vandaag zijn de verschillende koloniën van weldadigheid nog duidelijk herkenbaar. Wegens de hoge integriteit van dit onroerend erfgoed gaan Nederland en Vlaanderen ervan uit dat de zeven Koloniën van Weldadigheid een terechte en relevante bijdrage kunnen betekenen aan de Werelderfgoedlijst,” aldus Vlaams minister-president Geert Bourgeois.
Het dossier benadrukt de wereldwijde uniciteit van de Koloniën omwille van:
- de basistypologie van het landschap van de vrije en onvrije Koloniën
- de structuur van wegen, beplanting en waterstructuren, het maatsysteem dat werd toegepast en het patroon van de bebouwing
- de bebouwing en beplanting die representatief is voor het utopische experiment van armoedebestrijding en disciplinering
