Om te bouwen aan een duurzame wereld voor iedereen, is een ambitieus wetenschapsbeleid nodig, aldus een nieuw rapport van Unesco dat de staat van de wetenschappen opmeet.
Wereldwijd zijn de uitgaven aan wetenschap tussen 2014 en 2018 gestegen (+19%), evenals het aantal wetenschappers (+13,7%). Deze trend is nog versterkt door de coronacrisis, aldus het nieuwe wetenschappenrapport van Unesco, The Race against Time for Smarter Development.
Vertekend beeld
Maar achter deze cijfers gaan aanzienlijke verschillen schuil: slechts twee landen, de Verenigde Staten en China, zijn verantwoordelijk voor bijna twee derde van deze stijging (63%), terwijl vier van de vijf landen ver achterblijven en minder dan 1% van hun bbp investeren in wetenschappelijk onderzoek.
Dynamische domeinen
Artificiële intelligentie en robotica zijn bijzonder dynamische domeinen. Uit het rapport blijkt dat alleen al in 2019 bijna 150.000 artikelen over deze onderwerpen zijn gepubliceerd. Onderzoek naar artificiële intelligentie (AI) en robotica is enorm toegenomen in landen met een lager middeninkomen, die in 2019 goed waren voor 25,3% van de publicaties op dit gebied, vergeleken met slechts 12,8% in 2015. In de afgelopen vijf jaar hebben meer dan 30 landen specifieke strategieën voor deze domeinen ontwikkeld.
Minder aandacht voor het milieu
Andere onderzoeksgebieden die cruciaal zijn voor onze toekomst trekken beduidend lagere investeringen aan. Zo leverde onderzoek naar koolstofopvang en -opslag in 2019 slechts 2.500 artikelen op, 60 keer minder dan artificiële intelligentie. Onderzoek naar dit onderwerp neemt zelfs af in zes van de tien landen die op dit gebied toonaangevend zijn (Canada, Frankrijk, Duitsland, Nederland, Noorwegen en de huidige leider, de Verenigde Staten). Ook het gebied van duurzame energie blijft onderbelicht en vertegenwoordigt slechts 2,5% van de wereldwijde publicaties in 2019.
Te weinig toegang
Hoewel de internationale wetenschappelijke samenwerking de afgelopen vijf jaar is toegenomen, geldt open access nog maar voor één op de vier publicaties. Bovendien staan, ondanks het enorme collectieve momentum dat is gegenereerd door de strijd tegen covid-19, veel obstakels een open toegang tot onderzoek in een groot deel van de wereld in de weg.
Zo blijft meer dan 70% van de publicaties grotendeels ontoegankelijk voor de meerderheid van de onderzoekers. Het rapport pleit voor nieuwe modellen voor de verspreiding van wetenschappelijke kennis in de samenleving.
Internationale standaard
Unesco werkt sinds 2019 aan een wereldwijd normstellend instrument voor open science. De Aanbeveling wordt voorgelegd aan de volgende Algemene Conferentie van de Organisatie in november 2021. Indien aangenomen, zal de Aanbeveling de internationale gemeenschap voorzien van een gedeelde definitie en een kader voor de ontwikkeling van de transparante, inclusieve en effectieve wetenschap die de wereld nodig heeft.
Bouwen aan de wereld van morgen
Unesco geeft om de vijf jaar een rapport uit dat de balans opmaakt van de wetenschappen en het wetenschapsbeleid in de wereld. Het stelt dat de wetenschap de hele mensheid moet verenigen om de uitdagingen van vandaag en morgen aan te pakken. Het rapport dringt aan op herstel van het vertrouwen van het publiek in de wetenschap en herinnert ons eraan dat de wetenschap van vandaag bijdraagt aan het vormgeven van de wereld van morgen. Daarom is het essentieel om prioriteit te geven aan het gemeenschappelijke doel van de mensheid, namelijk duurzaamheid, door middel van ambitieus wetenschapsbeleid.
