Unesco Vlaanderen

Conventie immaterieel erfgoed: waar staan we en waar gaan we naartoe?

Gepubliceerd op 18/01/2023 door Unesco Platform Vlaanderen

Verslag uitbrengen over waar we staan met de implementatie van de Conventie van 2003 leidde mee tot een vernieuwde beleidsvisie over het borgen van immaterieel erfgoed in Vlaanderen.

Ons land sloot zich in 2006 aan bij de Conventie voor het borgen van het immaterieel cultureel erfgoed van 2003 van Unesco. Dit verdrag is erop gericht om niet-tastbaar, levend erfgoed door te geven en ervoor te zorgen dat zulke praktijken kunnen blijven gedijen. Denk aan podiumkunsten, tradities, rituelen, vakmanschaap enz.

Unesco vraagt aan de lidstaten van de conventie om om de zes jaar verslag uit te brengen over hoe ze omgaan met het verdrag. In 2021 waren de Europese landen aan de beurt.

Lees verder onder de video

Unesco werkte een referentiekader uit voor strategische planning rond het borgen van immaterieel cultureel erfgoed door lidstaten en organisaties. Het biedt een leidraad voor het opmaken van de periodieke rapporten van de lidstaten.

Elk land stelde een ‘focal point’ aan, iemand die de leiding had over de opmaak van het verslag. Zij kregen online trainingen over hoe je het best zo’n rapport kan opstellen. Er waren zowel plenaire sessies als meer specifieke sessies. De plenaire sessies stonden onder leiding van Jorijn Neyrinck, coördinator van Werkplaats immaterieel erfgoed en vicevoorzitter van de Vlaamse Unesco Commissie, en Harriet Deacon.

Opmerkelijk is dat tijdens het proces van de voorbereiding van de verslagen spontaan een netwerk van Europese focal points voor de Conventie van 2003 is ontstaan. Ze blijven ideeën en ervaringen uitwisselen en afspraken voor samenwerking maken. Op die manier kan de impact van de Conventie van 2003 de komende zes jaar nog vergroten.

Het Vlaamse deelrapport

Het Departement Cultuur, Jeugd en Media van de Vlaamse overheid en Werkplaats immaterieel erfgoed, als organisatie voor het immaterieel cultureel erfgoed in Vlaanderen, werkten doorheen 2021 aan het Vlaamse deelrapport voor Unesco. Met inbreng van vele stakeholders werd een omvattend beeld gevormd van waar Vlaanderen staat, via een uitgebreide reeks focusgroepen, rondetafels, bevragingen, interviews en andere initiatieven met erfgoedgemeenschappen, organisaties, academici, vrijwilligers, beleidsmedewerkers, enz.

Nieuwe beleidsvisie

Vorig jaar is een nieuwe beleidsvisie voorgesteld: ‘Het borgen van immaterieel erfgoed in Vlaanderen’. De beleidsvisie zet het kader uit waarbinnen het beleid rond immaterieel erfgoed de komende jaren vorm zal krijgen. De visietekst kwam tot stand na een tweejarig traject, georganiseerd door het Departement Cultuur, Jeugd en Media, waarbij erfgoedgemeenschappen en -beoefenaars werden geïnterviewd en experten uit de cultureel-erfgoedsector hun inzichten deelden. Gelijktijdig liep in 2021 de meerjarige rapportage voor Unesco. Beide trajecten vormden de basis voor het geactualiseerde beleidskader.

De visietekst schuift 8 uitdagingen naar voor waar de komende jaren volop wordt op ingezet:

  1. Versterken van erfgoedgemeenschappen en immaterieel-erfgoedpraktijken
  2. Zichtbaarheid en maatschappelijk bewustzijn rond immaterieel erfgoed vergroten
  3. Breder en diverser immaterieel erfgoed in kaart brengen, onderzoeken en documenteren
  4. Het immaterieel-erfgoedveld meerstemmig ontwikkelen
  5. Immaterieel erfgoed in duurzame ontwikkeling verkennen
  6. Immaterieel-erfgoedwerking in de cultureel-erfgoedsector duurzaam uitbouwen en verdiepen
  7. Beleid rond immaterieel erfgoed binnen breder cultuurbeleid, andere beleidsdomeinen en beleidsniveaus ontplooien
  8. De internationale beleidsvoering rond immaterieel erfgoed verder uitbouwen en differentiëren