Unesco Vlaanderen

Generatieve kunstmatige intelligentie in het onderwijs: wat zijn de kansen en uitdagingen?

Gepubliceerd op 04/07/2023 door Unesco Platform Vlaanderen

Generatieve kunstmatige intelligentie, zoals de populaire Chatbot ChatGPT, lijkt een nieuwe technologische revolutie te ontketenen die zich ook laat voelen in het onderwijs. Een nieuwe Unesco-paper reflecteert over de impact van deze technologie op het onderwijs en hoe we ze op onze voorwaarden kunnen integreren in onze leersystemen.

Toepassingen voor kunstmatige intelligentie (of artificiële intelligentie, AI) openen nieuwe horizonten voor het onderwijs, maar we moeten dringend actie ondernemen om ervoor te zorgen dat we ze op onze voorwaarden integreren in leersystemen. Dat is de kernboodschap van Unesco's nieuwe paper over generatieve AI en de toekomst van het onderwijs. In haar reflectie drukt Stefania Giannini, adjunct-directeur-generaal voor Onderwijs van Unesco, haar bezorgdheid uit dat de controlemechanismen die worden toegepast op lesmateriaal niet worden gebruikt voor de implementatie van generatieve AI. Terwijl ze benadrukt dat AI-tools nieuwe leermogelijkheden bieden, onderstreept ze dat regelgeving pas kan worden opgesteld nadat het juiste onderzoek is uitgevoerd.

Paraatheid van scholen om het gebruik van AI-tools in het onderwijs te reguleren

In mei bleek uit een wereldwijde enquête van Unesco onder meer dan 450 scholen en universiteiten dat minder dan 10% institutioneel beleid en/of formele richtlijnen heeft ontwikkeld met betrekking tot het gebruik van generatieve AI-toepassingen. De paper merkt op dat in de meeste landen de tijd, stappen en autorisaties die nodig zijn om een nieuw leerboek te valideren, veel langer zijn dan nodig is om generatieve AI-toepassingen naar scholen en klaslokalen te brengen. Leerboeken worden meestal beoordeeld op nauwkeurigheid van de inhoud, geschiktheid voor de leeftijd, relevantie van het onderwijs en nauwkeurigheid van de inhoud, culturele en sociale geschiktheid, wat controles omvat ter bescherming tegen vooringenomenheid, voordat ze in de klas worden gebruikt.

Onderwijssystemen moeten hun eigen regels opstellen

De onderwijssector kan niet vertrouwen op de bedrijven die AI creëren om hun eigen werk te reguleren. Om nieuwe en complexe AI-toepassingen te beoordelen en te valideren voor formeel gebruik op school, beveelt Unesco aan dat onderwijsministeries hun capaciteiten opbouwen in samenwerking met andere regelgevende takken van de overheid, met name diegenen die technologieën reguleren.

Potentieel om de status van leraren te ondermijnen en de noodzaak van scholen 

De paper onderstreept dat onderwijs een diepmenselijke daad moet blijven, geworteld in sociale interactie. Hij herinnert eraan dat tijdens de COVID-19-pandemie, toen digitale technologie het belangrijkste medium voor onderwijs werd, studenten zowel academisch als sociaal hebben geleden. De paper waarschuwt ons dat generatieve AI in het bijzonder het potentieel heeft om zowel het gezag en de status van leraren te ondermijnen als de roep om verdere automatisering van onderwijs te versterken: scholen zonder leraren en onderwijs zonder school. Hij benadrukt dat goed geleide scholen met voldoende goed opgeleide en goed betaalde leraren, prioriteit moeten krijgen.

Onderwijsuitgaven moeten gericht zijn op fundamentele leerdoelen

De paper betoogt dat investeringen in scholen en leraren de enige manier is om het probleem op te lossen en wijst erop dat vandaag, aan het begin van het AI-tijdperk, 244 miljoen kinderen en jongeren niet naar school gaan en meer dan 770 miljoen mensen niet kunnen lezen en schrijven. Bewijs toont aan dat goede scholen en leraren deze hardnekkige educatieve uitdaging kunnen oplossen – toch blijft de wereld hen onderfinancieren.

Unesco's reactie op generatieve AI in het onderwijs

Unesco leidt de wereldwijde dialoog met beleidsmakers, EdTech-partners, de academische wereld en het maatschappelijk middenveld. De eerste wereldwijde bijeenkomst van ministers van Onderwijs vond plaats in mei 2023 en de Organisatie ontwikkelt beleidsrichtlijnen over het gebruik van generatieve AI in onderwijs en onderzoek, evenals kaders van AI-vaardigheden voor leerlingen en leraren voor het schoolonderwijs. Deze worden gelanceerd tijdens de Digital Learning Week, die van 4 tot en met 7 september 2023 plaatsvindt op het hoofdkantoor van Unesco in Parijs. Het UNESCO Global Education Monitoring Report 2023 dat op 26 juli wordt gepubliceerd, is gewijd aan het gebruik van technologie in het onderwijs.

Unesco-aanbeveling over de ethiek van kunstmatige intelligentie

De 193 lidstaten van Unesco hebben in november 2021 de allereerste wereldwijde norm voor AI-ethiek aangenomen: de Aanbeveling over de ethiek van kunstmatige intelligentie. De aanbeveling benadrukt dat overheden ervoor moeten zorgen dat AI altijd voldoet aan de principes van veiligheid, inclusie, diversiteit, transparantie en kwaliteit.