Sociale media bevorderen de vrijheid van meningsuiting maar er is een schaduwkant: de toenemende verspreiding van desinformatie en haatspraak. Unesco stelt een actieplan voor om sociale media beter te reguleren met als uitgangspunt de bescherming van de vrije meningsuiting en de mensenrechten.
“Digitale technologie heeft enorme vooruitgang op het gebied van de vrijheid van meningsuiting mogelijk gemaakt. Maar sociale-mediaplatforms hebben ook de verspreiding van desinformatie en haatspraak versneld en versterkt, wat grote risico’s met zich meebrengt voor de maatschappelijke cohesie, vrede en stabiliteit. Om de toegang tot informatie te beschermen moeten we deze platforms onverwijld reguleren en tegelijkertijd de vrijheid van meningsuiting en de mensenrechten beschermen,” aldus Audrey Azoulay, directeur-generaal van Unesco.
Het actieplan van Unesco is het resultaat van een overlegproces op een schaal die ongekend is binnen het systeem van de Verenigde Naties, waarbij de afgelopen achttien maanden ruim 10.000 bijdragen uit 134 landen zijn verzameld. Het plan schetst de principes die moeten worden gerespecteerd, evenals de concrete maatregelen die moeten worden geïmplementeerd door alle belanghebbenden: overheden, regelgevende instanties, het maatschappelijk middenveld en de platforms zelf.
7 fundamentele principes die moeten worden gerespecteerd
De maatregelen van Unesco zijn opgesteld rond 7 principes die moeten worden gerespecteerd, zodat:
- De impact op de mensenrechten wordt het kompas voor alle besluitvorming, in elke fase en door elke stakeholder.
- Overal ter wereld zijn onafhankelijke, publieke toezichthouders opgericht, met duidelijk omschreven rollen en voldoende middelen om hun taak uit te voeren.
- Deze onafhankelijke toezichthouders werken nauw samen in een breder netwerk, om te voorkomen dat digitale bedrijven profiteren van de verschillen tussen nationale regelgeving.
- Contentmoderatie is haalbaar en effectief op schaal, in alle regio’s en in alle talen.
- Verantwoording en transparantie zijn vastgelegd in de algoritmen van deze platforms, die maar al te vaak gericht zijn op het maximaliseren van de betrokkenheid ten koste van betrouwbare informatie.
- Platforms nemen meer initiatief om gebruikers te leren kritisch denken.
- Toezichthouders en platforms nemen krachtigere maatregelen tijdens bijzonder gevoelige momenten zoals verkiezingen en crisissen.
Vrijheid van meningsuiting moet worden beschermd
“Ons werk is geleid door één centrale vereiste: het te alle tijde beschermen van de vrijheid van meningsuiting en alle andere mensenrechten. Het beperken van meningsuiting zou een vreselijke oplossing zijn. Beschikken over mediakanalen en informatie-instrumenten die onafhankelijk, kwalitatief en vrij zijn, is het beste langetermijnantwoord op desinformatie”, benadrukt Azoulay.
Platforms moeten met name beschikken over teams van gekwalificeerde moderators, die met voldoende zijn en alle veel gesproken talen van hun sociale media spreken, zodat zij een betrouwbare en effectieve controle kunnen uitoefenen op de inhoud die online wordt geplaatst. Zij moeten de transparantie van het moderatieproces garanderen, ook wanneer dit door middel van algoritmen wordt geautomatiseerd. Ze moeten ook het gebruik ervan vergemakkelijken, in alle veel gesproken talen van het land waarin ze actief zijn, en verslag uitbrengen over klachten van gebruikers.
