Unesco onderzocht de impact van twee jaar oorlog op de wetenschappelijke gemeenschap in Oekraïne. Enkele vaststellingen: er is grote schade aan de infrastructuur, materiaal is beschadigd, vernield of gestolen, wetenschappers zijn ontheemd en de fondsen voor onderzoek drogen op. Dat alles maakt dat het moeilijk is voor wetenschappers om hun werk voort te zetten.
Voor de Russische invasie stond Oekraïne internationaal bekend om zijn belangrijke bijdragen op gebieden als computerwetenschappen, kernfysica en astronomie. Van 2015 tot 2019 is het totale volume aan wetenschappelijke publicaties (exclusief sociale wetenschappen, kunsten en geesteswetenschappen) met 45% gestegen. Alleen al op het vlak van AI en robotica produceerde Oekraïne tussen 2012 en 2019 6.214 publicaties.
“Nu de situatie voor de wetenschappelijke gemeenschap steeds kritieker wordt, moeten we hun onderzoek in Oekraïne beschermen en ondersteunen. Wetenschappers, ingenieurs en andere experts zullen essentieel zijn voor het herstel van het land, om nog maar te zwijgen van wat deze sector vertegenwoordigt als waardevolle bron van innovatie en ontdekking voor de rest van de wereld,” zegt Audrey Azoulay, directeur-generaal van Unesco.
Schade aan infrastructuur
Volgens onderzoek van Unesco zijn in de afgelopen twee jaar in totaal 1.443 gebouwen van 177 wetenschappelijke instellingen beschadigd of vernield. Het herstellen van deze gebouwen zal ruim 1,21 miljard dollar kosten. Daarvan is 980,5 miljoen dollar bestemd voor universiteiten, aangezien zij de meeste schade leden.
Veel essentiële apparatuur is vernield of gestolen
Naast de gebouwen zelf zijn ruim 750 wetenschappelijke en technische apparaten beschadigd, waarvan er 643 onherstelbaar beschadigd zijn. Dit omvat apparatuur die wordt gebruikt bij een breed scala aan onderzoeksactiviteiten. De totale kosten voor het herstel van deze essentiële onderzoeksapparatuur worden geschat op 45,9 miljoen dollar.
De bezetting van gebieden door Russische troepen heeft ook grote gevolgen: 18 wetenschappelijke instituten moesten verhuizen, waarvan sommige onderzoek deden naar de lokale biodiversiteit en ecologie dat niet op afstand kan worden voortgezet.
De situatie rond het Instituut voor Veiligheidsproblemen van Kerncentrales, nabij Zaporizja, is bijzonder zorgwekkend. Essentiële apparatuur voor het monitoren van de toestand van de nucleaire industrie is gestolen of vernietigd, waaronder een radiologisch laboratorium dat de stralingsniveaus controleert. Het verlies van deze bewakingsapparatuur vormt een grote veiligheidsdreiging voor de wijdere regio.
Veel wetenschappers zijn ontheemd
De oorlog heeft Oekraïense wetenschappers over het hele land en zelfs in het buitenland verspreid, en hun arbeidsomstandigheden zijn verslechterd. In februari 2022 had de publieke onderzoekssector 88.629 onderzoekers in dienst. Sindsdien is 12% (10.429) van deze onderzoekers en professoren van 524 instellingen en universiteiten gedwongen te verhuizen naar elders binnen Oekraïne (4.887) of naar het buitenland (5.542). Duitsland en Polen vangen momenteel het grootste aantal Oekraïense wetenschappers op. Het aantal wetenschappers in dienst van de Oekraïense publieke onderzoekssector is met 4.958 (5,3%) gedaald.
Ongeveer 30% van de Oekraïense wetenschappers wordt nu gedwongen op afstand te werken. Dit omvat zowel emigranten als intern ontheemden, zoals degenen die gedwongen zijn de gebieden te ontvluchten die het zwaarst getroffen zijn door de bombardementen: Charkov, Kiev, Sumy, Dnipro, Odessa en de regio Zaporizja.
Een groeiend gebrek aan fondsen
Ook de financiering voor de wetenschap is aanzienlijk verminderd. Volgens het Unesco Instituut voor Statistiek zijn de bruto binnenlandse uitgaven aan onderzoek en ontwikkeling tussen 2021 en 2022 met 38,5% gekrompen.
Sinds 2021 heeft de Nationale Academie van Wetenschappen van Oekraïne, die 450 aangesloten instituten vertegenwoordigt, haar budget met 48% zien dalen. Dit heeft geleid tot de opschorting van meerdere onderzoeksprogramma's en tot de afslanking van veel onderzoeksgroepen en teams. De gemiddelde maandsalarissen zijn met 39% gedaald en veel onderzoekers zijn gedwongen deeltijds te gaan werken.
De afgelopen twee jaar zorgden de gedwongen verhuis van wetenschappers en de bezuinigingen voor een aanzienlijke daling van de wetenschappelijke activiteiten in Oekraïne. Ook de internationale samenwerking met buitenlandse wetenschappers kwam onder druk te staan.
