Na de herhaalde aanvallen op Odessa van eind juli heeft Unesco een eerste beoordeling gemaakt van de schade aan het cultureel erfgoed van de stad. Er zouden meer dan 50 locaties getroffen zijn. De Organisatie maakt noodfondsen vrij om de schade in te perken en herstelplannen voor te bereiden.
De voorbije maanden escaleerden de Russische aanvallen op cultureel erfgoed in Oekraïne. Ook de werelderfgoedsite ‘het historisch centrum van Odessa’ kreeg verschillende raketaanvallen te verwerken eind juli.
Audrey Azoulay, directeur-generaal van Unesco, veroordeelde deze aanvallen krachtig en kondigde de inzet van een missie van experts aan.
Van 29 juli tot 1 augustus 2023 bracht de missie onder leiding van Chiara Dezzi Bardeschi, Vertegenwoordiger van Unesco in Oekraïne, verschillende experts samen, waaronder van ICOMOS en ICCROM (zie verder), om de omvang van de schade aan het Oekraïense culturele erfgoed te beoordelen. De missie had ook tot doel om onmiddellijke bedreigingen voor de integriteit van deze locaties te identificeren en dringende maatregelen voor te stellen die nodig zijn om ze te stabiliseren en te beschermen tegen verder verval.
De missie bezocht het historisch centrum van Odessa om uit de eerste hand informatie te verzamelen en ter plaatse de beschadigde gebouwen te evalueren. Er waren ook vergaderingen met nationale en lokale autoriteiten, maar ook met technische instellingen en niet-gouvernementele organisaties die actief zijn in Odessa.
Meer dan 50 culturele eigendommen beschadigd
De Oekraïense overheid meldde schade aan 52 culturele eigendommen. De Unesco-missie bezocht de 10 zwaarst getroffen locaties en categoriseerde de meeste als ‘ernstig beschadigd’. Het gaat onder meer om de Transfiguratiekathedraal, het Huis van Wetenschappers, het herenhuis van Manuk-Bey – dat momenteel een kleuterschool huisvest – het Literatuurmuseum, het herenhuis van Pommer en de Woonhuizen (Solomos) in de Preobrazhenska-straat.
De herhaalde aanvallen maakten ook andere historische gebouwen kwetsbaarder. Ze lopen risico op aanzienlijke schade door explosies en trillingen als er nieuwe aanvallen plaatsvinden.
De komende maanden werken de experts aan een meer gedetailleerd verslag van hun missie.
Extra middelen ter ondersteuning van noodmaatregelen
Unesco maakt onmiddellijk 169.000 dollar vrij uit haar Erfgoednoodfonds. Die gaan naar betere bescherming van culturele gebouwen, het uitvoeren van geologische en architectonische studies en het opleiden van hulpverleners..
Het gedetailleerd documenteren van de huidige toestand is essentieel om plannen voor stabilisatie en behoud te kunnen opstellen. Tijdens de missie zijn experts al begonnen met het maken van 3D-laserscans van enkele ernstig beschadigde gebouwen, waaronder het Huis van Wetenschappers en de Kathedraal.
Ander bedreigd werelderfgoed in Oekraïne
Omdat Odessa niet de enige plaats is die wordt aangevallen, beveelt Unesco ook aan om twee andere Oekraïense sites op de Lijst van bedreigd werelderfgoed te plaatsen: ‘Sint-Sophia kathedraal en bijbehorend Kiev-Pechersk Lavra kloostercomplex’ en het ‘Historisch centrumgedeelte van L’viv’. De beslissing daarover valt in september tijdens de bijeenkomst van het Werelderfgoedcomité.
