Nieuwe handelsovereenkomsten en milieuafspraken volstaan niet om een halt toe te roepen aan armoede en ongebreidelde consumptie die op ecologisch vlak heel wat schade berokkenen en de economische ongelijkheid in de wereld verder in de hand werken. Elke serieuze inspanning om de menselijke en ecologische behoeften op elkaar af te stemmen moet onderwijs en culturele diversiteit omvatten, dat is de boodschap van de UNESCO tijdens de VN-top over een beter milieu en duurzame ontwikkeling die van 26 augustus tot 4 september gehouden wordt in Johannesburg, Zuid-Afrika.
Culturele diversiteit
"Nu is het moment aangebroken om een serieuze stap voorwaarts te zetten in de erkenning van het feit dat de cultureel diverse visies op menselijk welzijn van essentieel belang zijn voor het begrijpen en beschermen van het milieu op zo'n manier dat tegemoet wordt gekomen aan de behoeften van de huidige en toekomstige generaties," zegt Koïchiro Matsuura, directeur-generaal van de UNESCO. "Over de hele wereld hebben inheemse en traditionele gemeenschappen een bijzonder gesofistikeerd begrip ontwikkeld over de biodiversiteit die de basis vormt van een rijke bron aan kennis en maatregelen om de biodiversiteit te respecteren. We kunnen ons niet veroorloven om nog langer blind te blijven voor de kennis die de culturele en de biologische diversiteit met elkaar verbind."
Deze nadruk op kennis onderstreept een topprioriteit van de UNESCO: onderwijs. Wetenschappers en beleidsmakers alleen, kunnen niet zorgen voor de nodige ommekeer om bijvoorbeeld de uitstoot van broeikasgassen te verminderen of de vernieling van koraalriffen te stoppen. "Voor het onderwijs is een cruciale rol weggelegd om een positieve invloed uit te oefenen op het denken, de waarden en de gebruiken in sociale, economische en politieke aangelegenheden die de wereld tot nu toe langs een niet-duurzaam pad leidden," stelt Matsuura. Maar hier volstaat ook de traditionele aanpak in het klaslokaal niet. Daarom concentreert de UNESCO zich op meer originele manieren om het leren te bevorderen om de noodzakelijke gedragsveranderingen te bewerkstelligen en meer steun te vinden voor een nieuwe ecologische visie die uitgaat van een gevoel van globale solidariteit.
Onderwijs voor een duurzame toekomst
Tijdens de top in Johannesburg organiseert de UNESCO samen met het Zuid-Afrikaanse ministerie van Onderwijs een belangrijk evenement over "Onderwijzen voor een duurzame toekomst" op 2 en 3 september waaraan verschillende staatshoofden zullen deelnemen. Een brede waaier van experts -van niet-gouvernementele organisaties, de academische en de zakenwereld- zal er zijn stem kunnen laten horen in presentaties en besprekingen van verschillende thema's zoals AIDS-preventie, alfabetisering, de behoeften van vrouwen in landelijk Afrika, lerarenopleidingen en universiteitscurricula.
Culturele diversiteit staat centraal op een andere bijeenkomst die de UNESCO samen met het Milieuprogramma van de Verenigde Naties (UNEP) en de Franse regering organiseert tijdens de top. De discussies omtrent biodiversiteit blijven immers al te vaak beperkt tot een eng technisch perspectief en houden dikwijls geen of veel te weinig rekening met de culturele, politiek en ecologische context. "Het volstaat niet om het aantal en de soorten van planten en dieren in kaart te brengen," aldus Matsuura. "We moeten nagaan hoe verschillende culturen het leefmilieu beïnvloeden en omgekeerd." De rondetafel waaraan verschillende staatshoofden en hoge regeringsverantwoordelijken zullen deelnemen, zal de band tussen de culturele en biologische diversiteit onderzoeken en nagaan welke hun voornaamste bedreigingen zijn.
Kennis
De UNESCO zal tijdens de top ook de grootste en meest uitgebreide encyclopedie ooit over duurzame ontwikkeling lanceren. De internetencyclopedie Encyclopaedia of Life Support Systems (EOLSS) zal gratis beschikbaar zijn voor de minst ontwikkelde landen. Het is voor het eerste dat een encyclopedie de ecologische wetenschappen overstijgt en alle aspecten van duurzame ontwikkeling behandelt. De oorsprong en de bedreigingen van alle systemen die het leven op aarde in stand houden komen aan bod, van het klimaat tot de oceanen, de bossen, de watercyclus en de atmosfeer. Daarnaast behandelt EOLSS een grote verscheidenheid aan sociale onderwerpen, van mensenrechten en armoedebestrijding tot religies.
Andere belangrijke onderwerpen die de UNESCO tijdens verschillende rondetafels aan bod zal laten komen omvatten de globale watervoorraad, de toestand van de oceanen en het gebruik van satellieten om het milieu te controleren.
Partners
De VN-top doet ook dienst als platform om nieuwe partnerschappen te lanceren tussen regeringen, ngo's en bedrijven, om te bouwen aan de bescherming van de biodiversiteit en de armoede te bestrijden. De UNESCO zal ongeveer 15 dergelijke initiatieven in verschillende deelgebieden lanceren. Zo bundelt de Organisatie bijvoorbeeld haar krachten met de Voedsel en Landbouw Organisatie in een nieuw project om het onderwijs in plattelandsgemeenschappen over de hele wereld te verbeteren. Een ander samenwerkingsverband met de belangrijkste universiteitsassociaties zal ijveren voor meer aandacht voor duurzame ontwikkeling in de curricula. Ook de privé-sector speelt een rol. Zo zal de Amerikaanse reclamegigant J. Walter Thompson bijvoorbeeld met de UNESCO samenwerken om een grote sensibilisatiecampagne op te zetten over verschillende aspecten van duurzame ontwikkeling.
