Unesco Vlaanderen

De impact van covid-19 op cultuur en erfgoed

Gepubliceerd op 21/06/2021 door Unesco Platform Vlaanderen

Unesco lanceert een reeks rapporten die de omvang van de impact van covid-19 op de cultuursector onthullen. De reeks rapporten, gebaseerd op recente bevragingen en onderzoeken, biedt momentopnamen op 5 gebieden: werelderfgoed; levend erfgoed; culturele en creatieve industrieën; musea; en steden.

World Heritage in the Face of COVID-19 onderzoekt de impact van sitesluitingen op lokale gemeenschappen en benadrukt de belangrijkste uitdagingen die de pandemie met zich meebrengt. In het rapport wordt opgemerkt dat op het hoogtepunt van de crisis 90% van de landen werd gedwongen hun werelderfgoedsites geheel of gedeeltelijk te sluiten. In 2020 werd een daling van 66% in sitebezoeken en een omzetdaling van 52% op de onderzochte sites gerapporteerd. 13% van de ondervraagde sites meldde dat personeel is ontslagen als gevolg van covid-19, waarbij gemiddeld 40% van het vaste personeel en 53% van het tijdelijke personeel is ontslagen.

Living Heritage in the Face of COVID-19 benadrukt de impact van de pandemie op het vermogen van gemeenschappen om deel te nemen aan hun levend erfgoed en het over te dragen, maar ook op de manier waarop gemeenschappen zich tot levend erfgoed wendden als een bron van troost en veerkracht. Het rapport stelt drie brede actiegebieden voor voor postpandemische herstelplannen. Ten eerste zal het belangrijk zijn de directe ondersteuningsmechanismen voor levende erfgoeddragers te versterken. Ten tweede moeten de kansen die digitale technologieën bieden om veerkracht en bescherming te ondersteunen en om de zichtbaarheid en erkenning van levend erfgoed te vergroten, worden benut. Ten slotte moet de integratie van de bescherming van levend erfgoed in plannen voor paraatheid, respons en herstel na noodsituaties worden geïntensiveerd.

Cultural and Creative Industries in the Face of COVID-19: een economische impactprognose laat zien dat de culturele en creatieve industrieën het consequent slechter hebben gedaan dan de nationale economieën in het algemeen. Geschat wordt dat ze in 2020 een bruto toegevoegde waarde hebben van 750 miljard dollar, terwijl het banenverlies op dit gebied conservatief wordt geschat op 10 miljoen wereldwijd, wat wijst op een snelle daling van de werkgelegenheid die een grote invloed heeft op het levensonderhoud van creatieve werknemers, met name freelancers die kampen met hogere niveaus van inkomensverlies en werkloosheid.

Het rapport bevat voorbeelden van digitale innovaties die zijn gelanceerd als reactie op deze ongekende crisis en laat zien hoe de digitale aanpassing die in de meeste culturele en creatieve industrieën aan de gang is, heeft geleid tot de ontwikkeling van nieuwe productie-, distributie- en consumptiepatronen.

Museums Around the World in the Face of COVID-19, het tweede rapport van Unesco over de impact van covid-19 op musea, schat het huidige aantal musea over de hele wereld op ongeveer 104.000. Het bleek dat musea in 2020 gemiddeld meer dan 5 maanden (155 dagen) gesloten waren, en sinds begin 2021 hebben velen van hen opnieuw hun deuren moeten sluiten, wat resulteerde in een daling van gemiddeld 70% in aanwezigheid. Het rapport dringt aan op de implementatie van digitaliseringsbeleid om collecties te inventariseren en onderwijs en voorlichting te ondersteunen.

Er wordt ook alarm geslagen over het belang van publieke steun voor musea in deze periode - 50% van de respondenten constateerde een aanzienlijke vermindering van overheidssubsidies, in sommige gevallen wel 40% - en benadrukt dat zonder bijkomende maatregelen de plaats van musea in het nationale cultuurbeleid in gevaar kan komen.

Cities, Culture, Creativity: Leveraging Culture and Creativity for Sustainable Development and Inclusive Growth is een gezamenlijk standpunt van Unesco en de Wereldbank. Het stelt een kader voor om steden creatiever te maken door zes factoren te benutten, waaronder stedelijke infrastructuur en leefbaarheid, vaardigheden en innovatie, netwerken en financiële steun, inclusieve instellingen en regelgeving, uniekheid en de digitale omgeving. Geschat wordt dat voor elke creatieve baan in een culturele en creatieve industrie 1,7 niet-creatieve banen worden gecreëerd. Het onthult ook het verband tussen de culturele en creatieve industrie en de dynamiek en ontwikkeling van de stad, waarbij tot 13% van de werkgelegenheid in de stad in de creatieve industrie zich concentreert in grote steden over de hele wereld. Het rapport presenteert een reeks aanbevelingen en leidende principes om steden te ondersteunen bij het implementeren van het kader om hun sociaaleconomische ontwikkeling duurzaam te bevorderen.

UNESCO Creative Cities’ Response to COVID-19 verzamelt voorbeeldpraktijken van op cultuur gebaseerde reacties op de pandemie uit het netwerk van 246 Unesco Creatieve Steden. Het omvat zeven creatieve gebieden. Later dit jaar volgt een tweede rapport met nog meer voorbeelden van inspirerende projecten. 

Het algemene beeld dat door deze rapporten wordt geschetst, geeft duidelijk aan dat, aangezien de gezondheidscrisis de toegang tot en deelname aan cultuur beperkt, er nieuwe manieren zijn ontstaan om cultuur te ervaren - vooral via virtuele en digitale middelen. Maar online betrokkenheid vereist meer toegang, vaardigheden en investeringen. De rapporten belichten ook de ervaringen en zorgen van regeringen en andere belanghebbenden - van cultuurprofessionals tot nationale en lokale overheden tot het maatschappelijk middenveld - en benadrukken de behoefte aan een beleid dat cultuur sterk ondersteunt voor een succesvolle comeback.

Klik op de titels van de rapporten om ze te lezen of downloaden