Studenten onderhandelen over erfgoed in conflictgebieden

Het Unesco Platform Vlaanderen, de Vlaamse Unesco Commissie en UC Leuven-Limburg organiseerden de eerste Vlaams-Nederlandse MUNESCO voor met Unesco geassocieerde scholen van woensdagavond 18 november tot vrijdagmiddag 20 november 2015 in Leuven. Dat gebeurde in samenwerking met Stad Leuven, De Haagse Hogeschool en de Nationale Unesco Commissie van Nederland. De MUNESCO draaide rond erfgoed in conflictgebieden zoals Syrië en Irak.

MUNESCO staat voor Model UNESCO: een simulatie waarbij leerlingen in de huid kruipen van vertegenwoordigers van een toegewezen land en onderhandelen met collega's van andere landen. Ze doen dat volgens de geldende diplomatieke spelregels.

Deelnemers

Er namen 63 leerlingen van 6 Vlaamse en 10 Nederlandse secundaire scholen deel aan de MUNESCO. Ze kropen in de huid van ambassadeur, adjunct-ambassadeur, journalist of vertegenwoordiger van een organisatie zoals een internationale NGO, een museum, een veilinghuis enz. Daarnaast waren 19 hogeschoolstudenten van UC Leuven-Limburg (UCLL) en de Haagse Hogeschool betrokken bij de MUNESCO. Een aantal van hen begeleidde de simulatie terwijl enkele buitenlandse studenten van de Postgraduate International Educating Class (PIEC) van UCLL, gekoppeld aan een Nederlandstalige student, ook een land vertegenwoordigden. Zo werd het internationale karakter van de MUNESCO nog versterkt. Het viel trouwens op dat verschillende leerlingen van de secundaire scholen regelmatig spontaan Engels spraken bij hun tussenkomsten in de debatten.

De MUNESCO stond in het teken van de manier waarop er met erfgoed wordt omgegaan in conflictgebieden zoals Syrië en Irak. Werelderfgoed wordt er letterlijk in het vizier genomen en tot puin herleid. Archeologische sites en musea worden er, dixit UNESCO, op 'industriële schaal' geplunderd om te worden verkocht op de illegale markt.

Simulatie

Om de problematiek van erfgoed in conflictgebieden te behandelen, simuleerde de MUNESCO een bijeenkomst van het Intergovernmental Committee for Promoting the Return of Cultural Property to its Country of Origin or its Restitution in case of Illicit Appropriation. Elke secundaire school vertegenwoordigde een land. De ambassadeurs en hun adjuncten onderhandelden over een resolutie die het probleem aan de kaak stelt en er een oplossing voor aanreikt. Hun debatten werden gevolgd door journalisten die er verslag over uitbrachten en door vertegenwoordigers van internationale NGO's en andere betrokken organisaties die vanuit hun expertise trachtten te wegen op de gesprekken en het eindresultaat.

De bijeenkomst startte op woensdagavond in de Gotische zaal van het stadhuis van Leuven met een openingsstatement van elk land. Al snel bleek dat de betrokkenheid groot was. Veel landen verwezen naar hun geschiedenis met het verlies van erfgoed. Een aantal sprekers formuleerde al meteen voorstellen waarvoor ze steun wilden zoeken bij andere landen terwijl andere diplomaten aangaven wat ze vooral niet wilden.

De deelnemers zaten van bij het begin goed in hun rol. Na het officiële gedeelte spraken delegaties elkaar spontaan aan in de wandelgangen om al de eerste bondgenootschappen te smeden. De pers lag op vinkenslag en verzamelde de eerste quotes en legde de eerste tegenstellingen bloot.

Dynamiek

Het zwaartepunt van de MUNESCO lag op donderdag en vond plaats op Campus Comenius van UCLL. De diplomaten startten hun onderhandelingen met het oog op het opstellen van een resolutie terwijl de pers de debatten volgde en sprak met diplomaten en vertegenwoordigers van organisaties. Het werk van de journalisten bracht extra dynamiek in het gebeuren. Zij postten hun bijdragen in een Facebookgroep die door alle deelnemers te volgen was. Verschillende landen voelden de noodzaak om bepaalde berichten te ontkennen of te nuanceren. De berichtgeving was duidelijk van invloed op de houding van de diplomaten tijdens de onderhandelingen. Ook de vertegenwoordigers van NGO's en andere organisaties wogen op de debatten. Zij ventileerden hun visie in de media en onderhandelden zelf over een gezamenlijk advies dat ze aan de diplomaten voorlegden. De dag eindigde met een talkshow waarin een aantal diplomaten en deskundigen aan de tand werden gevoeld over het verloop en de uitkomst van de onderhandelingen.

Voor het slot van de MUNESCO keerden de deelnemers op vrijdag terug naar de Gotische zaal van het stadhuis van Leuven. Het ontwerp van resolutie dat door een aantal delegaties tot in de late uurtjes was bijgeschaafd, werd op groot scherm geprojecteerd. Er konden nog amendementen werden ingediend en ook de NGO's en andere belanghebbenden konden er zich over uitspreken. Aan het einde van de rit werd er gestemd. De resolutie werd met unanimiteit van stemmen aangenomen.

Resolutie

De resolutie doet een reeks concrete aanbevelingen, zoals het tijdelijk in het buitenland onderbrengen van bedreigd cultureel erfgoed, het ontwikkelen van een centrale database van cultureel erfgoed die bestaande (rode) lijsten combineert, het oprichten van een tribunaal onder bevoegdheid van het Internationaal Strafhof voor het vervolgen van de vernieling van cultureel erfgoed en het voorzien van amnestie voor daders die gestolen of illegaal gekocht erfgoed of cultuurobjecten vrijwillig teruggeven.

De MUNESCO eindigde met een persconferentie waarbij de journalisten de kans kregen om een reactie te vragen van de diplomaten van de verschillende landen over de resolutie of het verloop van de onderhandelingen.

Volgend schooljaar vindt de tweede Vlaams-Nederlandse MUNESCO voor met Unesco geassocieerde scholen plaats in Den Haag.

De Facebookgroep MUNESCO Leuven 2015 geeft een mooi beeld van het verloop van de driedaagse.

Een greep uit het werk van de journalisten van de MUNESCO is gepubliceerd in een e-paper.