Veel te veel mensen moeten het stellen zonder veilig drinkwater er sanitaire voorzieningen. Een rapport onderzoekt waar het mis gaat en wat de oplossing is.
Toegang tot water en sanitair is een internationaal erkend mensenrecht. Toch missen meer dan twee miljard mensen zelfs de meest elementaire diensten. Het laatste World Water Development Report van de Verenigde Naties, Leaving No One Behind, onderzoekt de redenen van uitsluiting en manieren om ongelijkheden te overwinnen. Het rapport is voorgesteld in Genève op 19 maart 2019 tijdens de 40e bijeenkomst van de Mensenrechtenraad, in de aanloop naar Wereldwaterdag (22 maart).
Mensenrecht
In 2010 heeft de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties een resolutie aangenomen waarin “het recht op veilig en schoon drinkwater en sanitair als een mensenrecht” wordt erkend en in 2015 werd het mensenrecht op sanitaire voorzieningen expliciet erkend als een afzonderlijk recht. Deze rechten verplichten landen om te streven naar universele toegang tot water en sanitaire voorzieningen voor iedereen, zonder discriminatie, en voorrang te geven aan de meest behoeftigen. Ondertussen streeft Duurzame Ontwikkelingsdoelstelling 6 van de Agenda 2030 voor duurzame ontwikkeling naar een duurzaam beheer van, en toegang tot water en sanitaire voorzieningen voor iedereen tegen 2030.
Maar ondanks aanzienlijke vooruitgang in de afgelopen 15 jaar, is dit doel onbereikbaar voor een groot deel van de wereldbevolking. In 2015 hadden drie op de tien mensen (2,1 miljard) geen toegang tot veilig drinkwater en hadden 4,5 miljard mensen, of zes op de tien, geen veilig beheerde sanitaire voorzieningen. De wereld is nog steeds niet op weg om dit belangrijke doel te bereiken.
Essentieel voor de waardigheid
“Toegang tot water is een essentieel recht voor de waardigheid van mensen,” zegt Audrey Azoulay, directeur-generaal van Unesco. “Toch blijven miljarden mensen nog steeds van dit recht verstoken. De nieuwe editie van het World Water Development Report van de Verenigde Naties toont nochtans dat we dit recht kunnen realiseren mits collectieve vastberadenheid en inspanningen voor diegenen die zijn achtergebleven.”
Grote verschillen tussen rijk en arm
De helft van de mensen die water drinken uit onveilige bronnen leeft in Afrika. In Sub-Sahara Afrika heeft slechts 24% van de bevolking toegang tot veilig drinkwater en 28% heeft eenvoudige sanitaire voorzieningen die niet worden gedeeld met andere huishoudens.
Ook binnen landen bestaan aanzienlijke verschillen in toegang tot water, met name tussen rijk en arm. In stedelijke gebieden betalen achtergestelde mensen die gehuisvest zijn in geïmproviseerde accommodaties zonder stromend water, vaak 10 tot 20 keer meer dan hun buren in rijkere buurten voor water van vergelijkbare of mindere kwaliteit dat ze kopen van waterverkopers of tankwagens.
Beperkte toegang tot schoon water heeft grote impact
Het recht op water, aldus de auteurs van het rapport, kan niet los worden gezien van andere mensenrechten. Sterker nog, diegenen die worden gemarginaliseerd of gediscrimineerd vanwege hun geslacht, leeftijd, sociaaleconomische status of vanwege hun etnische, religieuze of linguïstische identiteit, hebben ook meer kans om beperkte toegang te hebben tot schoon water en sanitaire voorzieningen.
In Sub-Sahara Afrika zijn het voornamelijk vrouwen en meisjes die belast zijn met het verzamelen van water. Ze zijn vaak meer dan 30 minuten onderweg elke keer ze water moeten halen. Zonder veilig, toegankelijk water en sanitaire voorzieningen is de kans groter dat deze mensen geconfronteerd worden met meerdere uitdagingen, waaronder slechte gezondheid en leefomstandigheden, ondervoeding en gebrek aan kansen op onderwijs en werk.
Vluchtelingen bijzonder kwetsbaar
Vluchtelingen en intern ontheemden hebben vaak moeilijk toegang tot water en sanitaire voorzieningen en hun aantal is hoger dan ooit tevoren. In 2017 dwongen conflicten en vervolging 68,5 miljoen mensen om hun huizen te ontvluchten. Bovendien zijn jaarlijks gemiddeld 25,3 miljoen mensen gedwongen te migreren vanwege natuurrampen, twee keer zoveel als in de vroege jaren 1970 - een aantal dat naar verwachting verder zal stijgen als gevolg van de klimaatverandering.
Stijgend aantal waterconflicten
Er is een inclusief beleid nodig om Duurzame Ontwikkelingsdoelstelling 6 te bereiken. Dat is ook nodig om conflicten tussen verschillende watergebruikers te ontmijnen. In een context van toenemende vraag (1% jaarlijkse toename sinds de jaren tachtig) constateert het rapport een significante toename van watergerelateerde conflicten: 94 van 2000 tot 2009, 263 van 2010 tot 2018.
Het rapport toont aan dat investeren in watervoorziening en sanitaire voorzieningen economisch verantwoord is. Het rendement op de investering is hoog in het algemeen en vooral voor kwetsbare en achtergestelde personen, vooral wanneer rekening wordt gehouden met bredere voordelen zoals gezondheid en productiviteit. De vermenigvuldigingsfactor voor het rendement op investeringen is globaal geschat op twee voor drinkwater en 5,5 voor sanitaire voorzieningen.
Unesco coördineert en publiceert het jaarlijkse World Water Development Report naar aanleiding van Wereldwaterdag. Het is het resultaat van een samenwerking tussen 32 VN-entiteiten en 41 nationale partners die verenigt zijn in UN-Water.
