Het Werelderfgoedcomité van Unesco heeft op 25 januari 2023 besloten om het historische centrum van Odessa in Oekraïne op de Werelderfgoedlijst te plaatsen. Deze beslissing erkent de uitzonderlijke universele waarde van de site en de plicht van de hele mensheid om deze te beschermen.
“Odessa, een vrije stad, een wereldstad, een legendarische havenstad die zijn stempel heeft gedrukt op film, literatuur en kunst, wordt zo onder de versterkte bescherming van de internationale gemeenschap geplaatst. Terwijl de oorlog voortduurt, belichaamt deze inschrijving onze collectieve vastberadenheid om ervoor te zorgen dat deze stad, die altijd wereldwijde omwentelingen heeft overwonnen, wordt behoed voor verdere vernieling,” aldus Audrey Azoulay, directeur-generaal van Unesco.
Volgens de voorwaarden van de Werelderfgoedconventie verbinden de 194 staten die partij zijn bij de conventie zich ertoe geen opzettelijke stappen te ondernemen die direct of indirect schade kunnen toebrengen aan een werelderfgoedsite en om te helpen bij de bescherming ervan.
Bedreigd werelderfgoed
Het historische centrum van Odessa is meteen ook toegevoegd aan de Lijst van het bedreigd werelderfgoed. Daardoor kan Oekraïne om versterkte technische en financiële internationale hulp vragen om de bescherming van de werelderfgoedsite te waarborgen en, indien nodig, te helpen bij de heropbouw.
Versnelde procedure vanwege de oorlog
Omwille van de bedreigingen voor de stad sinds het begin van de oorlog, heeft het Werelderfgoedcomité een noodprocedure toegepast. Al in de zomer van 2022 koppelde Unesco internationale experts aan Oekraïense experts om de nominatie voor te bereiden.
De Oekraïense president Zelensky maakte de nominatie officieel in oktober 2022, tijdens een online toespraak tot Unesco. De evaluatie-instanties hebben de nominatie in de daaropvolgende weken onderzocht, waardoor een beoordeling mogelijk was tijdens de buitengewone bijeenkomst van het Werelderfgoedcomité van deze week in Parijs.
Noodmaatregelen ter plaatse
In de afgelopen maanden nam Unesco, parallel met het proces om het historische centrum van Odessa op de Werelderfgoedlijst te plaatsen, ter plaatse noodmaatregelen om de site te helpen beschermen.
Unesco zorgde met name voor de herstelling van de schade die sinds het begin van de oorlog is toegebracht aan het Museum voor Schone Kunsten en het Museum voor Moderne Kunst in Odessa. De Organisatie leverde ook apparatuur voor de digitalisering van bijna 1.000 kunstwerken en van de documentaire collectie van het Staatsarchief van Odessa. Er ze leverde materiaal om zowel gebouwen als kunstwerken in de open lucht te beschermen.
Deze maatregelen maken deel uit van het algemene actieplan van Unesco in Oekraïne. De Organisatie maakte al meer dan 18 miljoen dollar vrij voor voor onderwijs, wetenschap, cultuur en informatie.
