Op 1 maart verschijnt het Education for All Global Monitoring Report 2011dat verslag uitbrengt van de al dan niet geboekte vooruitgang in het internationale streven naar Onderwijs voor Allen. Rode draad van het rapport is de impact van gewapende conflicten op het onderwijs.
Het onbekende slachtoffer
Onderwijs is een van de verborgen slachtoffers van conflict en geweld. Jaarlijks sterven er zo'n 750.000 mensen tengevolge van gewapende conflicten en worden meer dan 20 miljoen mensen erdoor gedwongen om op de vlucht te slaan. Geweld doodt en verwondt mensen, vernietigt kapitaal en infrastructuur, beschadigt het sociale weefsel, bedreigt burgerlijke vrijheden en veroorzaakt gezondheid- en hongercrisissen. Wat minder bekend is, of minder aandacht krijgt, is hoe gewelddadige conflicten miljoenen kinderen hun recht op onderwijs ontzegt.
Er zijn verschillende oorzaken die kinderen hun recht op onderwijs ontnemen in tijden van conflict. Gewapende conflicten kiezen scholen en leerkrachten als doelwit omdat het voorbeelden van de sociale orde zijn die bepaalde gewapende groepen willen vernietigen. Kinderen komen ook van pas in het leger als soldaten of als slaafjes om taken uit te voeren zoals het bereiden van voedsel of het verlenen van seksuele diensten. Kinderen moeten uit werken gaan als sommige van hun gezinsleden sterven of niet meer in staat zijn om in het levensonderhoud van de familie te voorzien. En ouders halen kinderen weg uit te school uit vrees voor hun leven of veiligheid.
Wat op lange termijn?
De vraag is, moeten we ons zorgen maken over het verlies aan onderwijs? Verschillende studies tonen aan dat er bij heropbouw snel werk gewerkt wordt aan het herstellen van de structuren voor basisonderwijs. Maar er is veel minder informatie beschikbaar over de gevolgen op lange termijn die het verlies aan onderwijs heeft op de mensen en gemeenschappen die te lijden hadden onder conflict.
We mogen niet vergeten dat zelfs kleine verstoringen van de toegang tot onderwijs - zoals bijvoorbeeld gedurende een jaar geen school kunnen lopen - op lange termijn negatieve gevolgen kunnen hebben voor kinderen en voor de ontwikkeling van het menselijk kapitaal van verschillende generaties. Deze gevolgen blijven lange tijd nazinderen, zelfs als het conflict ten einde is, en laten zich voelen op het vlak van schoolprestaties, gezondheid en broodwinning.
Moeilijk te stoppen vicieuze cirkel
Kinderen die niet naar school kunnen, verdienen minder, krijgen minder kansen op de arbeidsmarkt en hebben over het algemeen een slechtere gezondheid dan kinderen die onderwijs genoten. Dit beïnvloedt niet enkel hun levensstandaard maar eveneens de kansen die hun eigen kinderen krijgen, waardoor er een cyclus van ontbering en achterstelling ontstaat die decennia lang na een conflict doorgaat. Dergelijke gevolgen zijn nog steeds zichtbaar bij mensen die schoolrijp waren tijdens de Tweede Wereldoorlog en bij kinderen die meer recente conflicten meemaakten in Afrika, Azië en Latijns-Amerika.
Lange-termijneffecten zijn moeilijk meetbaar en worden daarom snel over het hoofd gezien bij de hulp na conflicten die traditioneel gericht is op het onmiddellijke herstel na de oorlog. Maar menselijk kapitaal - het geheel aan vaardigheden en kennis die we opdoen uit onderwijs en ervaring - is de ruggengraat van een geslaagd economisch en sociaal herstel. Het negeren van de lange-termijngevolgen legt een hypotheek op elke inspanning op vrede, sociale rechtvaardigheid en stabiliteit te herstellen.
Patricia Justino, de auteur van dit stuk, is verbonden aan het Institute for Development Studies aan de Universiteit van Sussex. Ze leidt een door de Europese Commissie gefinancierd onderzoek naar de impact van geweld op microniveau en adviseert de redactie van het Education for All Global Monitoring Report omtrent conflicten. De resultaten die ze aanhaalt in dit artikel worden verder geanalyseerd en besproken in een achtergrondpaper die is opgenomen in het rapport en de titel draagt How Does Violent Conflict Impact on Individual Educational Outcomes? The Evidence so Far.
